Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2019

ανάμνησις (Γερασίμου Πρεβεζιάνου)

Το Μουσικό Σχολείο Αγρινίου προσκαλεί στην εκδήλωση «Ανάμνησις» που διοργανώνει για να τιμήσει την προσφορά και τη μνήμη του πρωτοψάλτη, ιδρυτή και χοράρχη της Βυζαντινής Πειραματικής Χορωδίας Αγρινίου Γεράσιμου Πρεβεζιάνου (1954 – 1994). Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου και ώρα 7.00 μ.μ. στην αίθουσα εκδηλώσεων του ΜΣΑ με τη συμμετοχή του Βυζαντινού Συνόλου του σχολείου σε διεύθυνση Λεωνίδα Σκιαδά και διδασκαλία Παναγιώτη Καμζέλα, Αριστόβουλου Μαστροσπύρου & Λεωνίδα Σκιαδά. Η φιλολογική επιμέλεια της εκδήλωσης ανήκει στην Ελένη Μαρσέλλου.
Το πρόγραμμα της εκδήλωσης:
• Χαιρετισμοί
• Εισαγωγή από την καθηγήτρια φιλόλογο του ΜΣΑ Ελένη Μαρσέλλου
• Βίντεο για τη ζωή και το έργο του Πρωτοψάλτη Γεράσιμου Πρεβεζιάνου
• Ψαλμοί και ψαλτοτράγουδα από τη Βυζαντινή χορωδία του ΜΣΑ (Διεύθυνση: Λ. Σκιαδάς – Διδασκαλία: Π. Καμζέλας, Αρ. Μαστροσπύρος, Λ. Σκιαδάς)
1. Τρισάγιον και Δύναμις. Ήχος πλ. του β’ (νενανώ)
2. Λειτουργικά υπό Σινωπέως. Ήχος πλ. του α’
3. Ταπεινό αφιέρωμα εις την Μεγαλόχαρη της Τήνου. Ήχος πλ. του β’
4. Ωδή εις την Θείαν Γέννησιν. Ήχος πλ. του α’
5. Χαρά. Ήχος πλ. του α’
6. Ξένος. Ήχος α’
7. Στου Βοσπόρου τ’ αγιονέρια. Ήχος πλ. του β’

Στην εκδήλωση συμμετέχει το Βυζαντινό Σύνολο Μουσικού Σχολείου Αγρινίου.


Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 2019

ερμηνεία απολυτικίου βαρέως ήχου

Κάθε συνάντηση μεταξύ τών ανθρώπων είναι ευεργετική, γιατί αποδίδει καρπούς. Κατά τις συναντήσεις τους οι άνθρωποι δίνουν και λαμβάνουν δώρα. Αυτό πολύ περισσότερο έγινε με την Ανάσταση τού Χριστού. Ο Αναστάς Χριστός προσέφερε πολλά δώρα στους ανθρώπους, τα οποία περιγράφει το αναστάσιμο Απολυτίκιο τού βαρέος ήχου που ψάλαμε σήμερα, και έχει ως εξής:
«Κατέλυσας τω Σταυρώ σου τον θάνατον· ηνέωξας τω ληστή τον Παράδεισον· τών Μυροφόρων τον θρήνον μετέβαλες, και τοις σοις Αποστόλοις κηρύττειν επέταξας, ότι ανέστης Χριστέ ο Θεός, παρέχων τω κόσμω το μέγα έλεος».
Η μετάφραση τού αναστασίμου αυτού Απολυτικίου έχει ως εξής:
«Χριστέ, με τον θάνατό Σου στον Σταυρό κατήργησες τον θάνατο∙ άνοιξες στον ληστή τον Παράδεισο∙ μετέτρεψες τών θρήνο τών Μυροφόρων∙ και στους Μαθητές Σου έδωσες την εντολή να κηρύττουν σε όλο τον κόσμο την ανάστασή Σου∙ Συ, Χριστέ ο Θεός, αναστήθηκες από τους νεκρούς και έδωσες σε όλο τον κόσμο το μέγα έλεός Σου».
Όπως είπα προηγουμένως, εδώ φαίνονται καθαρά τα δώρα που έδωσε ο Χριστός με την Ανάστασή Του. Πρόκειται για μεγάλα πνευματικά δώρα και δεν υπάρχει καμμιά αναλογία με άλλα δώρα που δίνουν οι θνητοί άνθρωποι όταν συναντώνται με άλλους ανθρώπους.
Θα γίνη μια σύντομη ανάλυση αυτού τού αναστασίμου Απολυτικίου.
 
Το πρώτο δώρο είναι ότι ο Χριστός με τον θάνατό Του στον Σταυρό κατήργησε τον θάνατο και μάλιστα τον διάβολο, που έχει το κράτος τού θανάτου. Ο θάνατος βασίλευε σε όλους τους ανθρώπους με την αμαρτία τών Προπατόρων, δηλαδή τού Αδάμ και τής Εύας.
Βεβαίως, μετά την αμαρτία που διέπραξαν οι Προπάτορες ο θάνατος ήταν αποτέλεσμα τής απομακρύνσεώς τους από τον Θεό, που είναι η ζωή, και όχι τιμωρία τού Θεού. Πρώτα πέθαναν πνευματικά, δηλαδή απομακρύνθηκαν από τον Θεό, και έπειτα πέθαναν σωματικά. Έτσι, εμείς οι απόγονοι τού Αδάμ γνωρίζουμε τις συνέπειες τού θανάτου.
Ο Χριστός με την Ανάστασή Του μάς απελευθέρωσε από τον πνευματικό θάνατο και μάς έδωσε την βεβαιότητα ότι θα καταργηθή και ο σωματικός θάνατος με την μελλοντική ανάσταση τών νεκρών.
 
Το δεύτερο μεγάλο δώρο τού Αναστάντος Χριστού είναι ότι άνοιξε τον Παράδεισο που ήταν κλεισμένος μετά την αμαρτία τών Πρωτοπλάστων. Ακόμη και οι δίκαιοι στην Παλαιά Διαθήκη και οι Προφήτες, μετά τον θάνατό τους πήγαιναν στον Άδη από τον οποίο τους ελευθέρωσε ο Χριστός μετά την κατάβαση σε αυτόν τής ψυχής Του, που ήταν ενωμένη με την Θεότητά Του.
Πρώτος δε πολίτης τού Παραδείσου έγινε ο Ληστής, που ομολόγησε ότι ο Χριστός είναι Υιος τού Θεού. Αυτό δείχνει την μεγάλη αξία τής μετάνοιας, που γίνεται με την Χάρη τού Θεού. Η μετάνοια είναι δωρεά τής Χάριτος τού Θεού. Με το Φως τού Θεού βλέπουμε όσα υπάρχουν μέσα στην καρδιά μας και έπειτα ζητάμε το έλεος τού Θεού. Είναι έκφραση τής αγάπης τού Θεού ότι ο Ληστής που μετανόησε έγινε πρώτος πολίτης τού Παραδείσου.
Αυτό είναι ελπίδα για όλους μας.
 
Το τρίτο μεγάλο δώρο τού Αναστάντος Χριστού, όπως γράφεται στο αναστάσιμο Απολυτίκιο που ψάλαμε σήμερα, είναι ότι μετέβαλε τον θρήνο τών Μυροφόρων γυναικών σε χαρά. Όταν είμαστε στενοχωρημένοι από διάφορα προβλήματα που μάς περιβάλλουν στην ζωή μας, και όταν, μάλιστα, τα προβλήματα αυτά μάς οδηγούν στην απόγνωση, τότε, όταν στραφούμε στον Αναστάντα Χριστό, Εκείνος μάς δίνει την χαρά. Ο Χριστός στην πραγματικότητα μετατρέπει την θλίψη, τον πόνο, την απελπισία σε αναστάσιμη χαρά. Κανείς άλλος δεν μπορεί να το κάνη αυτό.
 
Τέλος, το τέταρτο μεγάλο δώρο που προσέφερε ο Αναστάς Χριστός στους Μαθητές Του είναι ότι τους έδωσε εντολή να κηρύξουν την Ανάστασή Του σε όλο τον κόσμο, δηλαδή τους έδωσε εντολή να πορευθούν σε όλο τον κόσμο και να ευαγγελισθούν όλα τα έθνη, ότι εμείς έχουμε Θεόν αναστάντα που κατήργησε τον θάνατο. Καρπός αυτής τής εντολής είμαστε και εμείς οι εξ εθνών Χριστιανοί, οι οποίοι μεταστραφήκαμε από την ειδωλολατρεία στην αληθινή πίστη, και γίναμε μέλη τού αναστημένου Σώματος τού Χριστού.
Αυτά τα μεγάλα δώρα Του ο Χριστός εξακολουθεί να τα δίνη και στους σημερινούς Χριστιανούς, όταν Τον αγαπούν και γίνωνται μαθητές Του. Ποιος δεν θα ήθελε να λάβη αυτό το μεγάλο έλεος τού Θεού; Αυτό θα το βρούμε μέσα στην Εκκλησία Του, που είναι το ευλογημένο Σώμα Του. Μάς αρέσει να μάς δίνουν δώρα. Γιατί δεν επιδιώκουμε τα μεγάλα δώρα τής Αναστάσεως τού Χριστού;

επίσκοπος Ναυπάκτου & Αγίου Βλασίου Ιερόθεος

Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2019

Το προοίμιο της ανθρώπινης σωτηρίας

Το εισαγωγικό μέρος ενός κειμένου ή μιας ομιλίας ονομάζεται πρόλογος. Αλλά ως πρόλογο συναντούμε και το εισαγωγικό τμήμα ενός βιβλίου. Ακόμη και στο αρχαίο δράμα, το εισαγωγικό κομμάτι πριν το πρώτο χωρικό άσμα, καλείται επίσης πρόλογος. Η δε σημαντικότητά του είναι τεράστια αφού δίδει τις κατευθυντήριες γραμμές πάνω στις οποίες αναλύεται το κείμενο. Κατατοπίζει τον αναγνώστη είτε συντόμως είτε εκτενώς γύρω από το υπό διαπραγμάτευση θέμα. Τοιουτοτρόπως προαναγγέλλει στο τι αναφέρεται η ομιλία, το γραπτό κείμενο ή το βιβλίο.
Ως πρόλογος όμως δύναται μεταφορικά να χαρακτηρισθεί και το ξεκίνημα μιας κατάστασης, η έναρξη μιας ενέργειας, η αρχή ενός σχεδίου. Και αυτό το διαπιστώνει κανείς διαβάζοντας το απολυτίκιο της σημερινής μεγίστης θεομητορικής εορτής. Ο ιερός υμνογράφος μέσα σε ένα ιδιαιτέρως χαρμόσυνο κλίμα πανηγυρίζει την ‘‘εν τω ναώ’’ είσοδο της Κυρίας Θεοτόκου. Έρχεται δια της υμνολογίας του και εορτάζει ‘‘το προοίμιο της ευδοκίας του Θεού’’, ‘‘τον πρόλογο του βιβλίου της ευδοκίας του Θεού’’. Πράγματι η σημερινή εορτή ξεδιπλώνει την εύνοια του Θεού στο ανθρώπινο γένος. Από σήμερα φανερώνεται η ευαρέσκεια του Δημιουργού στα δημιουργήματά Του. Και θα αναρωτηθούμε: «Πώς;» Διαμέσου των εισοδίων της Θεοτικού στον οίκο του Θεού.
Η Παναγία μας ως «τριετίζουσα δάμαλις» εισέρχεται στα Άγια των Αγίων και αφιερώνεται επί μια ολόκληρη δωδεκαετία στο ‘‘θείον κατοικητήριο’’ . Δεν μπαίνει στον ιερότερο χώρο του αγίου θυσιαστηρίου μια οποιαδήποτε γυναίκα, αλλά αυτή που μέλλει να καταστεί «δοχείον του Λόγου». Εισάγεται στον τρίτο βαθμό του θυσιαστηρίου του ναού του Σολομώντος, αυτή που θα οδηγήσει τον άνθρωπο στον Παράδεισο. Πράγματι τα εισόδια της Θεομήτορος αποτελούν την προκήρυξη της σωτηρίας των ανθρώπων, αφού στο ναό η Μαριάμ θα προετοιμασθεί κατάλληλα ώστε εξερχόμενη απ’ αυτόν να είναι έτοιμη πλέον για την συμμετοχή της στο μυστήριο της Θείας Ενανθρωπίσεως. Εξάλλου δεν είναι τυχαία ούτε η επιλογή του εορτασμού των εισοδίων την 21η Νοεμβρίου, αλλά ούτε και η σημερινή υμνογραφία. Από σήμερα στις εκκλησιές ψάλλονται οι καταβασίες των Χριστουγέννων («Χριστός γεννάται»). Άρα η Παναγία με τα εισόδια της στο ναό του Θεού, προαναγγέλλει την γέννηση του Σωτήρος Χριστού.
Στο πανάγιο πρόσωπό της επαληθεύονται όλες οι προφητικές ρήσεις της Παλαιάς Διαθήκης. Το να οδηγηθεί μια μικρή κόρη σε έναν άβατο χώρο, όπου μόνον ο Αρχιερεύς εισέρχονταν μια φορά τον χρόνο, υποδηλώνει τόσο την ιερότητα του προσώπου της, όσο και τον σεβασμό που έχαιρε ως «εκλεκτή νύμφη του Παντάνακτος Θεού». Δεν εισέρχεται μια μολυσμένη από την αμαρτία γυναίκα, αλλά η καθαρότερη των καθαρότερων, η Πάναγνος Μαρία. Δεν υπάρχει καταλληλότερο πρόσωπο από εκείνη την ασήμαντη κόρη της Ναζαρέτ, προκειμένου να καταστεί ‘‘η πνευματική παστάδα’’ στην οποία θα αναπαυθεί ο Κύριος του ουρανού και της γης. Μήπως διαμέσου της εισόδου αυτής δεν επιτυγχάνει την συνάντησή της με τον Μέγα Αρχιερέα Χριστό; Μήπως με τον ερχομό της στο ναό δεν εκπληρώνεται το σχέδιο της Θείας Οικονομίας; Τα πάντα δια αυτής προμηνύουν την έλευση του Θεού επί της γης.
Είναι άξιο παρατήρησης πως οι εκκλησιαστικοί πατέρες και συγγραφείς εξυμνώντας την Κυρία Θεοτόκο κατά την σημερινή εορτή, εμμένουν στον αριθμό τρία. Όχι ενός ή δύο, αλλά τριών ετών εισήλθε η Παναγία στα Άγια των Αγίων. Και τούτο συνέβη διότι αφενός σε αυτή την ηλικία επέρχονταν ο απογαλακτισμός του παιδιού και πλέον μπορούσε να ζήσει εκτός του οικιακού περιβάλλοντος, αφετέρου το τρία φανερώνει σύμφωνα με τον Γεώργιο Νικομηδείας, «την δύναμη της Αγίας Τριάδος». Μάλιστα ο άγιος Γερμανός Κων/πολεως, ο και εισηγητής της εορτής στην Πόλη, γράφει: «Την τρίτη περίοδο ο Ηλίας ‘‘παρασκεύασε εξ ουρανού το πυρ’’, τρεις ημέρες ο Ιωνάς παρέμεινε στην κοιλία του κήτους, τρεις ήταν οι διασωθέντες παίδες στην κάμινο της Βαβυλώνας, τρεις ήταν οι μαθητές του Κυρίου στην Μεταμόρφωση, τρεις μέρες ο Χριστός παρέμεινε στον Άδη και ο Θεός ‘‘εν τρισί υποστάσεσι’’ αποκαλύπτεται.» Ακόμη και η Παναγία μας οδηγείται υπό του ιερέως Ζαχαρία στον τρίτο βαθμό του θυσιαστηρίου. Επομένως εξάγεται το συμπέρασμα ότι πίσω από όλα τα γεγονότα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης κρύπτεται ο Τριαδικός Θεός.
Στρέφοντας όμως τη σκέψη μας στο κατεξοχήν σήμερα τιμώμενο πρόσωπο, ίσως πρέπει να διερωτηθούμε: Πως πανηγυρίζουμε την Παναγία μας; Πως της ανταποδίδουμε το πλήθος των ευεργεσιών της προς όλους μας; Δυστυχώς η καθημερινή εμπειρία και η κοινή πρακτική δείχνουν ότι την ενθυμούμαστε μόνο στη δύσκολη στιγμή. Σκεπτόμαστε την προστασία και σκέπη της μόνο την ώρα του πόνου, της λύπης και της συμφοράς. Αντιθέτως η Θεοτόκος Μαρία βρίσκεται πάντοτε παρούσα, προστατεύοντάς μας όλες της ημέρες της ζωής μας. Μπορεί να έχουμε την βιολογική μητέρα μας η οποία μάς γεννάει, αλλά έχουμε και την πνευματική μάνα μας η οποία μάς αναγεννάει. Η μια μάς συντροφεύει με το λόγο της και μάς ανακουφίζει με την αγκαλιά της, η άλλη μάς ενδυναμώνει με την πνευματική παρουσία της και μάς ενισχύει με την μεσιτευτική της δύναμη προς τον μονάκριβο Υιό της.
Τις πολλές πνευματικές δωρεές της Παναγίας όμως γρήγορα τις ξεχνούμε. Τρανταχτή σημερινή απόδειξη είναι η αποποινικοποίηση της βλασφημίας των ιερών και των οσίων. Σε αυτό το πνευματικό κατρακύλισμα έχουμε περιέλθει. Να επιτρέπεται ο άλλος να εξυβρίζει και να εξευτελίζει την πίστη σου και τις παραδόσεις σου, χωρίς κανένα πρόστιμο. Αγνοούμε πως μια τέτοια προσβολή συνεπάγεται με προσβολή της προσωπικής μας αξιοπρέπειας, του προσωπικού μας «είναι». Ας ευχηθούμε λοιπόν η τιμή προς την Κυρία Θεοτόκο να μην είναι μια τυπική, επιδερμική και εθιμική, αλλά ουσιαστική και γνήσια. Δικαίως ο άγιος Λουκάς επίσκοπος Συμφερουπόλεως, ο ιατρός, βροντοφώναζε: «Να δοξάζουμε στην καρδιά μας τον Θεό, ο οποίος μας χάρισε στον κόσμο, αυτό το ιερό, καθαρό και αμόλυντο δοχείο, την Παναγία μας, η οποία με τον βίο της μάς δείχνει τον δρόμο και για την δική μας σωτηρία.» Αμήν!  
             
Ιωάννης Γκιάφης, θεολόγος - ιεροψάλτης - πολιτικός επιστήμων

Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2019

εορτή Αγίου Νεκταρίου στον Σχίνο

Ο καλός αδελφός - συνεργάτης Kosmas Agrinio ανήρτησε στο κανάλι του στο youtube βίντεο με αποσπάσμα όρθρου και θείας λειτουργίας στο εορτάζον παρεκκλήσιο του Αγίου Νεκταρίου στο χωριό Σχίνος.
Προεξάρχει του αναλογίου ο Δημήτρης Χριστοδούλου, διακρίνουμε όμως κι άλλους ιεροψάλτες.
Μάλιστα, στην αρχή του βίντεο ο κτίτωρ περιγράφει θαύμα του Αγίου Νεκταρίου, το οποίο στάθηκε αφορμή για την ανοικοδόμηση του ναού.

https://www.youtube.com/watch?v=ENsrzjUWavo

Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2019

ερμηνεία απολυτικίου τρίτου ήχου

Στό ἀναστάσιμο Ἀπολυτίκιο πού ψάλαμε σήμερα στήν θεία Λειτουργία, πού εἶναι τό Ἀπολυτίκιο τοῦ τρίτου ἤχου, ὑμνεῖται ὁ Ἀναστάς Χριστός καί χαρακτηρίζεται ὡς «πρωτότοκος τῶν νεκρῶν». Γράφεται σέ αὐτό:
«Εὐφραινέσθω τά οὐράνια, ἀγαλλιάσθω τά ἐπίγεια, ὅτι ἐποίησε κράτος ἐν βραχίονι αὐτοῦ ὁ Κύριος• ἐπάτησε τῷ θανάτῳ τόν θάνατον• πρωτότοκος τῶν νεκρῶν ἐγένετο• ἐκ κοιλίας ᾅδου ἐρρύσατο ἡμᾶς, καί παρέσχε τῷ κόσμῳ τό μέγα ἔλεος».
Ἡ μετάφραση εἶναι ἡ ἑξῆς:
«Ἄς εὐφραίνονται τά οὐράνια καί ἄς ἀγάλλονται τά ἐπίγεια, ἐπειδή ὁ Κύριος ἔδειξε μεγάλη δύναμη. Ἐπάτησε μέ τόν θάνατό Του τόν θάνατο, ἔγινε πρωτότοκος τῶν νεκρῶν, μᾶς ἔσωσε ἀπό τήν κοιλία τοῦ Ἅδου καί χάρισε στόν κόσμο τό μέγα ἔλεος».
Ὁ ἱερός ὑμνογράφος μᾶς προτρέπει νά εὐφρανθοῦμε καί νά χαροῦμε πνευματικά, ὄχι μόνον ἐμεῖς πού ζοῦμε στήν γῆ καί ὅλα τά εὑρισκόμενα στήν γῆ, ἀλλά καί τά ἐπουράνια, δηλαδή ὅλοι οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ. Γιατί ὁ Χριστός μέ τήν Ἀνάστασή Του προξένησε εὐεργεσία στά νοερά πνεύματα, στούς ἀγγέλους καί τούς ἀνθρώπους.
Ἡ χαρά μας δέν πρέπει νά περιορίζεται καί δέν πρέπει νά ἐξαντλῆται στά ἐξωτερικά πράγματα, στίς σωματικές αἰσθήσεις καί τά αἰσθητά, ἀλλά νά προχωρῆ καί στά πνευματικά. Καί ποιό μεγαλύτερο γεγονός ὑπάρχει ἀπό τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ;
Ὁ Χριστός μέ τόν θάνατό Του πάτησε τόν θάνατο, μᾶς ἔβγαλε ἀπό τόν Ἅδη καί αὐτός ἔγινε ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν, δηλαδή Αὐτός εἶναι ὁ Πρῶτος πού νίκησε τόν θάνατο καί ἔτσι γεννήθηκε ἀπό τούς νεκρούς.
Ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός μᾶς ἀποκάλεσε ἀδελφούς Του. Μετά τήν Ἀνάστασή Του εἶπε στίς Μυροφόρες γυναῖκες: «Ὑπάγετε ἀπαγγείλατε τοῖς ἀδελφοῖς μου ἵνα ἀπέλθωσιν εἰς τήν Γαλιλαίαν. κἀκεῖ με ὄψονται» (Ματθ. κη΄, 10). Ἔτσι, ὁ πρῶτος καί μεγάλος Ἀδελφός μας ἀναστήθηκε, καί αὐτό σημαίνει ὅτι καί ἐμεῖς οἱ μετέπειτα ἀδελφοί Του θά ἀναστηθοῦμε μέ τήν δική Του δύναμη. Σέ μιά οἰκογένεια πού τά παιδιά βγαίνουν ἀπό τήν μήτρα τῆς μητέρας τους, καλοῦνται πρωτότοκοι, δευτερότοκοι, τριτότοκοι ἀδελφοί. Αὐτό συμβαίνει καί στά πνευματικά. Ἐφ’ ὅσον ὁ πρωτότοκος ἀδελφός μας, ὁ Χριστός, ἀναστήθηκε, αὐτό σημαίνει ὅτι καί ἐμεῖς θά ἀναστηθοῦμε μέ τήν δική Του δύναμη.
Ὅταν ὁ κολυμβητής βγαίνη ἀπό τήν θάλασσα, πρῶτα ἐξέρχεται ἡ κεφαλή του καί ἔπειτα σιγά-σιγά καί τό σῶμα του. Ἔτσι συμβαίνει καί στήν δική μας περίπτωση. Πρῶτα ἀναστήθηκε ὁ πρωτότοκος ἀδελφός μας, ὁ Χριστός, καί ἔπειτα θά ἀναστηθοῦμε καί ἐμεῖς, κατ’ ἀρχάς πνευματικά καί ἔπειτα σωματικά.
Αὐτός «παρέσχε τῷ κόσμῳ τό μέγα ἔλεος». Αὐτός μᾶς ἔδωσε τήν Χάρη Του γιά νά Τόν θεωροῦμε πρωτότοκο ἀδελφό μας καί νά ζήσουμε καί ἐμεῖς αὐτήν τήν ἀγαλλίαση τῶν ἐπιγείων καί τήν εὐφροσύνη τῶν οὐρανίων.
Δέν εἴμαστε μόνοι στόν κόσμο αὐτόν, δέν εἴμαστε ἐγκαταλελειμμένοι, ἔστω καί ἄν μᾶς ἐγκαταλείπουν οἱ ἄνθρωποι, ἔχουμε δυνατό καί κραταιό πρωτότοκο ἀδελφό, τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό.
Ὁ Χριστός εἶναι πατέρας μας, ἀδελφός μας, φίλος μας, νυμφίος μας, παρηγοριά μας καί ζωή μας. Αὐτός εἶναι τά πάντα γιά μᾶς. Αὐτός ἱκανοποιεῖ ὅλες τίς πνευματικές μας ἀνάγκες, λύει ὅλα τά προβλήματά μας. Δέν εἶναι ἕνας Θεός πού κατοικεῖ στούς οὐρανούς καί διευθύνει τά σύμπαντα καί τήν γῆ, ἀλλά εἶναι πολύ κοντά μας.
Ὅταν εἴμαστε ἐγκαταλελειμμένοι ἀπό ὅλους, Ἐκεῖνος γίνεται πατέρας μας. Ὅταν δέν ἔχουμε ἀνθρώπους νά μᾶς βοηθήσουν, Αὐτός γίνεται ἀδελφός μας. Ὅταν αἰσθανόμαστε τήν ἀπουσία τῶν φίλων μας, Αὐτός γίνεται καί παραμένει φίλος μας. Ὅταν μᾶς λείπη ἡ ἀγάπη, Αὐτός γίνεται νυμφίος μας. Ὅταν εἴμαστε ἀπελπισμένοι, Αὐτός γίνεται ἡ παρηγοριά μας. Ὅταν μᾶς πλησιάζη ὁ φόβος καί ἡ σκιά τοῦ θανάτου, Αὐτός γίνεται ἡ ζωή μας.
Ὁ Χριστός εἶναι ὁ πρωτότοκος ἀδελφός μας πού ἀναστήθηκε ἀπό τούς νεκρούς καί μποροῦμε νά ἀνήκουμε στήν δική Του οἰκογένεια, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία, καί νά συμμετάσχουμε στήν αἰώνια δόξα Του.
Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2019

«Άγιος Ιάκωβος ο Νεομάρτυρας: Μαρτύριο και Μαρτυρία»


Η Ιερά Μητρόπολις Αιτωλίας και Ακαρνανίας διοργανώνει τριήμερο Επιστημονικό Συνέδριο 1-3 Νοεμβρίου 2019 προς τιμήν του αγίου νεομάρτυρος Ιακώβου του εν Δερβεκίστη και των μαθητών και συμμαρτυρησάντων, αγίου Ιακώβου του διακόνου και αγίου Διονυσίου του μοναχού.
Κατά την έναρξη των εργασιών θα τελεσθεί αγιασμός, όπου θα ψάλλει η χορωδία του συλλόγου ιεροψαλτών Αγρινίου & περιχώρων υπό την διεύθυνση του Ιωάννη Καραγιάννη.
Επίσης, μουσικές εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν τα απογεύματα Σαββάτου 2/11 και Κυριακής 3/11 από τις χορωδίες των συναδέλφων μουσικοδιδασκάλων Παναγιώτη Μήτσου και Ανδρέα Λανάρα.
Παραθέτουμε το αναλυτικό πρόγραμμα.



Τετάρτη 23 Οκτωβρίου 2019

ρεπορτάζ - φωτογραφίες από Παναιτώλιο



Στις εγκαταστάσεις του Ιερού Ησυχαστηρίου των Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης της Ιεράς Μητροπόλεως στο Παναιτώλιο, το Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2019 ετελέσθη η ακολουθία του Όρθρου και η Θεία Λειτουργία, καθώς και το ετήσιο αρχιερατικό μνημόσυνο, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά, κατά το οποίο μνημονεύθηκαν κατ’ όνομα οι κεκοιμημένοι θεολόγοι της περιοχής μας, καθώς και τα μέλη των Συλλόγων Ιεροψαλτών Αιτωλίας και Ακαρνανίας «Άνθιμος ο Αρχιδιάκονος» και Φίλων του Αγίου Όρους «Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός».
Μετά τη Θεία Λειτουργία τελέσθηκε τρισάγιο στο τάφο του μακαριστού κτίτορος του Ιερού Ησυχαστηρίου αρχιμ. Θεοκλήτου Ντζάθα, ενώ ακολούθησε θεολογική ημερίδα με θέμα: «Η αυτοχειρία ως πρόκληση προς το σύγχρονο θεολογικό και εκκλησιαστικό λόγο».





Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2019

θεία λειτουργία, μνημόσυνο, ημερίδα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ 
 
Το Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2019 ο σύλλογός μας από κοινού με την Π.Ε.Θ. παράρτημα Αιτωλ/νίας και τον Σύλλογο Φίλων του Αγίου Όρους θα τελεσουμε το καθιερωμένο ετήσιο μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων ιεροψαλτών, στο Ιερό Ησυχαστήριο των Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης στο Παναιτώλιο. 

Ο Όρθρος θα αρχίσει στις 07:00 π.μ. ενω της Θείας Λειτουργίας θα προστεί ο σεπτός ποιμενάρχης μας Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμάς.
Αμέσως μετά θα ακολουθήσει κέρασμα στο αρχονταρίκι του Ησυχαστηρίου.
 

Μετά τη θεία λειτουργία και το μνημόσυνο, το Παράρτημά της Π.Ε.Θ. σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας, διοργανώνει Θεολογική Ημερίδα στην αίθουσα του Ησυχαστηρίου με θέμα: «Η αυτοχειρία ως πρόκληση προς το σύγχρονο θεολογικό και εκκλησιαστικό λόγο».
Ομιλητές θα είναι ο κ. Μιλτιάδης Βάντσος, αναπληρωτής καθηγητής Χριστιανικής Ηθικής και Βιοηθικής της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. και ο π. Αθανάσιος Μελισσάρης, Πρωτοπρεσβύτερος, Δρ. Ποιμαντικής Ψυχολογίας, οι οποίοι έχουν ασχοληθεί με το θέμα της αυτοχειρίας. Η ημερίδα θα αρχίσει 10:30 π.μ. και θα τελειώσει 13:00 π.μ. περίπου.

Προσκαλούνται άπαντα τα μέλη του συλλόγου μας, να τιμήσουν με την παρουσία τους τόσο το Ιερό Αναλόγιο κατά τη Θεία Λειτουργία όσο και την Ημερίδα του παραρτήματος της Π.Ε.Θ. προς ωφέλεια όλων.

Σάββατο 12 Οκτωβρίου 2019

εξ ύψους κατήλθες... {ερμηνεία}

Στά ἀναστάσιμα Ἀπολυτίκια περικλείεται ὅλο τό νόημα τοῦ μεγάλου γεγονότος τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό φαίνεται καί στό Ἀπολυτίκιο τοῦ πλαγίου τετάρτου ἤχου, τό ὁποῖο ἔχει ὡς ἑξῆς:
«Ἐξ ὕψους κατῆλθες ὁ Εὔσπλαγχνος, ταφήν κατεδέξω τριήμερον, ἵνα ἡμᾶς ἐλευθερώσῃς τῶν παθῶν. Ἡ ζωή καί ἡ ἀνάστασις ἡμῶν, Κύριε, δόξα σοι».
Ἡ μετάφραση αὐτοῦ τοῦ Ἀπολυτικίου ἔχει ὡς ἑξῆς:
«Ἀπό τό ὕψος τοῦ οὐρανοῦ κατέβηκες Σύ ὁ εὔσπλαγχνος Θεός, καταδέχθηκες τριήμερη ταφή, ὥστε νά μᾶς ἐλευθερώσῃς ἀπό τά πάθη. Ἐσύ, Κύριε, πού εἶσαι ἡ ζωή καί ἡ ἀνάστασή μας, νά εἶσαι δοξασμένος».
Κατ’ ἀρχάς ἐκεῖνο πού βλέπουμε ἐδῶ εἶναι ὅτι ὁ Ἀναστάς Χριστός ἀποκαλεῖται εὔσπλαγχνος, πού σημαίνει ὅτι εἶναι οἰκτίρμων καί ἐλεήμων, ὁ Ὁποῖος σπλαγχνίζεται τούς ἀνθρώπους. Αὐτό μᾶς ὑπενθυμίζει τήν προσευχή τοῦ Προφήτου Ζαχαρίου ὅταν γεννήθηκε ὁ υἱός του, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος. Μεταξύ τῶν ἄλλων εἶπε:
«Εὐλογητός ὁ Θεός τοῦ Ἰσραήλ, ὅτι ἐπεσκέψατο καί ἐποίησε λύτρωσιν τῷ λαῷ αὐτοῦ». Καί στήν συνέχεια, ἀπευθυνόμενος στόν γεννηθέντα Ἰωάννη τόν Πρόδρομο εἶπε ὅτι θά γίνη Προφήτης τοῦ Ὑψίστου Θεοῦ, γιατί θά ἑτοιμάση τίς ὁδούς Του, γνωρίζοντας στόν λαό τήν σωτηρία μέ τήν συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν τους, «διά σπλάγχνα ἐλέους Θεοῦ ἡμῶν, ἐν οἷς ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἀνατολή ἐξ ὕψους, ἐπιφᾶναι τοῖς ἐν σκότει καί σκιᾷ θανάτου καθημένοις» (Λουκ. α΄, 68-79).
Αὐτό σημαίνει ὅτι ἤμασταν στό σκοτάδι καί τήν σκιά τοῦ θανάτου καί Ἐκεῖνος ἦλθε ἀπό τά ὕψη τοῦ οὐρανοῦ, ἀπό ἀγάπη καί εὐσπλαγχνία γιά νά μᾶς σώση ἀπό αὐτό τό σκοτάδι. Αὐτό δείχνει τήν μεγάλη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πού ἐκφράσθηκε πλούσια σέ μᾶς.
Ὁ Χριστός δέχθηκε τριήμερη ταφή, δηλαδή τό Σῶμα Του παρέμεινε τρεῖς ἡμέρες στόν τάφο μαζί μέ τήν θεότητά Του, γι’ αὐτό τό Σῶμα Του δέν ὑπέστη καμμιά διαφθορά, ἐνῶ ἡ ψυχή Του μαζί μέ τήν θεότητα κατέβηκε στόν Ἅδη καί ἐλευθέρωσε ἐκείνους πού πίστευσαν σέ Αὐτόν. Ὁ Χριστός γνώρισε τόν θάνατο, εἰσῆλθε μέσα στήν σκιά τοῦ θανάτου, ἀλλά τόν νίκησε καί μᾶς ἔδωσε αὐτό τό πνευματικό ἐμβόλιο γιά νά τόν νικήσουμε καί ἐμεῖς στήν δική μας ζωή.
Αὐτό χαρακτηρίζει τό ἔργο τῆς ἐλεύσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο. Μερικοί ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἐνηνθρώπησε γιά νά ἀλλάξη τά κοινωνικά καί ἱστορικά δεδομένα, γιά νά δημιουργήση μιά νέα θρησκεία καί νά δώση ἕναν χριστιανικό πολιτισμό.
Ὅμως, ὅπως διδάσκουν οἱ Μαθητές τοῦ Χριστοῦ καί οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Χριστός ἦλθε γιά νά νικήση τόν διάβολο, τήν ἁμαρτία καί τόν θάνατο, πού βασανίζουν ὡς τύραννοι τό ἀνθρώπινο γένος. Αὐτό τό βλέπουμε καί στά δογματικά κείμενα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ.
Καί αὐτό φαίνεται ἀπόλυτα ἀπό τό ὅτι ὑπῆρξε μιά σειρά γεγονότων. Οἱ Πρωτόπλαστοι ἄκουσαν τήν συμβουλή τοῦ διαβόλου, ἔπραξαν τήν ἁμαρτία καί ἀμέσως ἦλθε ὁ θάνατος μέ τήν στέρηση τοῦ φωτός τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, συνδέονται πολύ στενά ὁ διάβολος, ἡ ἁμαρτία καί ὁ θάνατος.
Ἑπομένως, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ μέ τήν ἐνανθρώπησή Του, τόν Σταυρό Του, τόν θάνατό Του καί τήν Ἀνάστασή Του μᾶς εὐσπλαγχνίσθηκε καί μᾶς ἔβγαλε ἀπό τό κράτος τοῦ θανάτου, τοῦ διαβόλου καί τῆς ἁμαρτίας καί μᾶς ἐλευθέρωσε ἀπό τά πάθη πού συνδέονται μέ αὐτά.
Αὐτό εἶναι τό ἔργο πού κάνει ἡ Ἐκκλησία διά μέσου τῶν αἰώνων. Τό κοινωνικό καί πολιτιστικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι δευτερεῦον, εἶναι συνέπεια τῆς νίκης ἐπάνω στόν διάβολο, τήν ἁμαρτία καί τόν θάνατο.
Στό ἀναστάσιμο αὐτό τροπάριο γράφεται ὅτι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ κατῆλθε «ἐξ ὕψους» στήν γῆ. Αὐτό, ἄν τό δοῦμε θεολογικά, σημαίνει ὅτι ἡ θεία φύση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ ἑνώθηκε μέ τήν ἀνθρώπινη φύση στήν ὑπόσταση τοῦ Λόγου.
Τό «ἐξ ὕψους» εἶναι ἡ ἀπόλυτη καθαρότητα τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ. Τό ὅτι κατέβηκε στήν γῆ δηλώνει ὅτι προσέλαβε γήϊνο καί θνητό σῶμα, χωρίς ἁμαρτία, καί ἔτσι θέωσε τήν ἀνθρώπινη φύση, ἀμέσως ἀπό τήν στιγμή τῆς προσλήψεώς της καί ἔπειτα μέ τόν θάνατό Του νίκησε ἀποτελεσματικά τόν διάβολο, τήν ἁμαρτία καί τόν θάνατο.
Ἔτσι, ἐμεῖς λαμβάνουμε τόν Χριστό μέ τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, ὡς φάρμακο, ὁ Χριστός δέν εἶναι μόνον ὁ Ἰατρός, ἀλλά καί τό πνευματικό μας φάρμακο γιά νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τόν φοβερό ἰό τῆς ἁμαρτίας, τοῦ θανάτου καί τοῦ διαβόλου.
Ὁ Χριστός, ὅπως γράφεται στό ἀναστάσιμο αὐτό Ἀπολυτίκιο, εἶναι ἡ ζωή μας καί ἡ ἀνάστασή μας. Αὐτός μᾶς ἔδωσε τήν ἀληθινή ζωή καί τήν ἀνάστασή μας ἀπό τά πάθη, πού μᾶς κυριεύουν. Αὐτήν τήν εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ πρέπει νά τήν γνωρίσουμε μέσα στήν Ἐκκλησία, πού εἶναι τό Σῶμα τοῦ ἀναστάντος Χριστοῦ.
Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Δευτέρα 7 Οκτωβρίου 2019

αγρυπνία συνάξεως Μυρτιωτίσσης

Το Σάββατο βράδυ 5/10/2019 ετελέσθη ιερά αγρυπνία στο καθολικό της ιεράς μονής Μυρτιάς για την εορτή συνάξεως της εφεστίου εικόνος.
Προεξήρχε και ωμίλησε ο αρχιμ. Χριστοφόρος Μυτιλήνης, από την Πάτρα.
Πλήθος χριστιανών προσήλθαν στο μοναστήρι, αλλά και πάμπολλοι άκουσαν εκ του ραδιοφώνου της μητροπόλεώς μας και ωφελήθηκαν πολύ.

Έψαλλαν θαυμάσια πλήθος νέων ιεροψαλτών. 
Στον δεξιό χορό συμμετείχαν οι: Ανδρέας και Δημήτριος Κοτοπούλης, Παναγιώτης και Γεώργιος Βαλανίδης, Ντάνος Άγγελος, Αλέξιος Ζαρζάνης και Γεώργιος Τασολάμπρος.
Αριστερά απέδωσαν τους ύμνους οι: Πέτρος Κουτσούκος, Αναστάσιος Ηλιόπουλος, Σταύρος Κάνιας, Ιωάννης Ρούμελης, Αναστάσιος Γοργολίτσας, Παναγιώτης Τσώνης, Αθανάσιος Πετρόπουλος, Νικόλαος Σταμάτης και Παναγιώτης Πετρόπουλος.

Σημειώνουμε ορισμένα εκ των μουσικών μελών:
  • Μακάριος ανήρ... σε λέγετο, Θεοφάνους Βατοπεδινού.
  • αργοσύντομο κεκραγάριο σε βαρύ ήχο, του ιδίου.
  • Θεοτόκε Παρθένε... οκτάηχο, του ιδίου.
  • πολυέλεος Λόγον αγαθόν... σε πλ-α΄, Ιακώβου Ναυπλιώτου.
  • αργοσύντομα αναστάσιμα ευλογητάρια.
  • πασαπνοάρια και δοξολογία βαρέως ήχου, Θεοφάνους Βατοπεδινού.
  • τυπικά σε ήχους πλ-α΄ και βαρύ.
  • δύναμις σε πλ-α΄ εναρμόνιο, του Ιωάννου Αρβανίτη.
  • χερουβικό και λειτουργικά σε βαρύ ήχο, Θεοφάνους Βατοπεδινού.
  • κοινωνικό Αινείτε..., ήχος βαρύς, Μπαλασίου ιερέως.










Πέμπτη 3 Οκτωβρίου 2019

λειτουργικές γλωσσικές επισημάνσεις

1)      Τήν Θεοτόκον καί Μητέραν (=λάθος)
          Τήν Θεοτόκον καί Μητέρα (=ὀρθό), ἐπειδή ἡ λέξη «μήτηρ – μητρός – μητρί – μητέρα» ἀνήκει στά οὐσιαστικά τῆς Γ’ κλίσεως πού δέν λαμβάνουν τό -ν- στήν αἰτιατική.
 Ὃμοιες περιπτώσεις: τήν πατρίδα, τόν πατέρα, τόν ρήτορα

2)      Πιστεύω εἰς ἕναν Θεόν (=λάθος)
          Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν (=ὀρθό), ἐπειδή τό ἀριθμητικό «εἷς - ἑνός - ἑνί - ἕνα» κλίνεται σύμφωνα μέ τά οὐσιαστικά τῆς Γ’ κλίσεως, πού πού δέν λαμβάνουν τό -ν- στήν αἰτιατική.

3)      Ἡ φράση «οὐκ ἔστιν» δέν πρέπει νά διαβασθεῖ «οὐκ ἔστιν», ἀλλά «οὐ κἔστιν», έπειδή τό σύμφωνο «κ» συμπροφέρεται μέ τήν ἑπόμενη λέξη. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὅποτε ἡ ἄρνηση «οὐ» συνοδεύεται μέ τό «κ» ἤ μέ τό «χ», τά δύο αύτά σύμφωνα συμπροφέρονται μέ τήν ἑπόμενη λέξη.
Ἄλλο παράδειγμα:                οὐχ οὕτως οἱ ἀσεβεῖς
              ἡ προφορά:     οὐ χοὕτως οἱ ἀσεβεῖς
Ἕνα  ἀκόμη παράδειγμα:     οὐκ ἤθελε
              ἡ προφορά:     οὐ κἤθελε


4)      Πᾶσαν τήν βιοτικήνπᾶσαν νῦν βιοτικήν μέριμναν.
          Ἐπειδή τό ἀντωνυμικό ἐπίθετο «πᾶς – πᾶσα – πᾶν» ἔχει δύο σημασίες: α) ὅλος και β) ὁ καθένας, καί οἱ δύο παραπάνω φράσεις νοηματικά εἶναι ὀρθές.
Ἡ πρώτη φράση σημαίνει = ὅλη τή βιοτική μέριμνα.
Ἡ δεύτερη φράση σημαίνει = κάθε βιοτική μέριμνα τώρα.


Ἄλλα παραδείγματα:
α)      πᾶσαν τήν πόλιν = ὅλη τήν πόλη
πᾶσαν νῦν πόλιν = κάθε πόλη τώρα
β)      πᾶσαν τήν δύναμιν = ὅλη τή δύναμη
πᾶσαν νῦν δύναμιν = κάθε δύναμη τώρα

5)      Στή μετοχή τοῦ Παρακειμένου «λελυκυῖα, τετοκυῖα, ἐληλυθυῖα», ἡ ὑπογραμμισμένη συλλαβή, «υῖ», διαβάζεται μέ ἕνα -ι-, γιατί εἶναι ἡ γνωστή δίφθογγος «υι» πού τη συναντᾶμε στή λέξη «υἱός», τήν ὁποία διαβάζουμε μέ ἕνα -ι-.

6)      «Τόν θάνατον καταπατήσας
          τόν δέ διάβολον καταργήσας»
          Οἱ φράσεις νά μείνουν ὡς ἔχουν ἤ πρέπει νά γίνει ἀλλαγή στίς μετοχές;
          Στά τροπάρια τῆς Παρακλητικῆς οἱ μετοχές ἐναλλάσονται:
Τό «καταπατήσας» συνοδεύει καί τόν θάνατον καί τόν διάβολον,
ὅπως καί τό «καταργήσας» συνοδεύει καί τόν διάβολον καί τόν θάνατον.
          Ἡ πρότασή μας εἶναι νά μείνουν ὡς ἔχουν για δύο λόγους:
α)      Ὁ Ἀπ. Παῦλος γράφει (Ἑβρ. β’ 14)
«ἵνα διά τοῦ θανάτου καταργήσῃ τόν τό κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τοῦτ’ ἔστιν τόν διάβολον» = Δέν καταργεῖ τήν ὕπαρξη τοῦ διαβόλου, καταργεῖ καί ἀφαιρεῖ ἀπό τόν διάβολο τήν ἐξουσία καί τή δύναμη πού εἶχε.
β)      Τό «καταπατήσας» συνδυάζεται ἄριστα μέ τό «θανάτῳ τόν θάνατον πατήσας», πού ψάλλουμε στήν Ἀνάσταση.

7)      Τό ἐπίρρημα «ἔνθα» σημαίνει «ὅπου» καί ὀρθά τίθεται κοντά στό ρῆμα «ἐστί»: «ἔνθα οὐκ ἔστι πόνος, οὐ λύπη, οὐ στεναγμός» = ὅπου δέν ὑπάρχει πόνος...
          Ὅταν, ὅμως, θέλουμε νά ποῦμε «ἀπό ὅπου», ἡ ὀρθή λέξη δέν εἶναι τό «ἔνθα», ἀλλά τό «ὅθεν», πού σημαίνει ἀπό ὅπου.
π.χ.:  «Κύριε, ἀνάπαυσον... ἐν τόπῳ... ἔνθα ἀπέδρα ὀδύνη...»
          Ἐδῶ τό «ἔνθα» πρέπει νά γίνει «ὅθεν», για να εἶναι άκριβέστατο τό νόημα:
          «Κύριε, ἀνάπαυσε... σέ τόπο... ἀπό ὅπου ἔφυγε ἡ ὀδύνη».

8)      «Ὡσαννά ἐν τοῖς ὑψίστοις» = Δέ χρειάζεται καί κακῶς προστίθεται τό ἄρθρο «ὁ» μετά τό ὡσαννά.
 Ἐπειδή ἡ μετάφραση εἶναι:
          ἤ α) «Σῶσε μας, Ὕψιστε Θεέ»,
          ἤ β) «Δόξα σέ Σένα, Ὕψιστε Θεέ»,
             ἤ γ)Δοξολογίες ἄς ἀντηχοῦν στα οὐράνια ὕψη,
τό ἄρθρο δέν δημιουργεῖ καμία νοηματική συνάφεια.

          Ἠλίας Γ. Σκόνδρας
          Φιλόλογος – τ. Λυκειάρχης

Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2019

αγγελικαί δυνάμεις... [ερμηνεία]

Ἡ ἡμέρα πού ἀναστήθηκε ὁ Χριστός ἦταν μιά μεγάλη, ἀνε­πανάληπτη καί θριαμβευτική μοναδική ἡμέρα στήν ἱστορία, γιατί ὁ Χριστός μετά τόν θάνατό Του στόν Σταυρό, τήν ταφή τοῦ ἀχράντου Σώματός Του στόν τάφο, τήν κατάβαση τῆς ψυχῆς Του μαζί μέ τήν θεότητα στόν Ἅδη, ἀναστήθηκε ἐκ νεκρῶν, ἀφοῦ ἑνώθηκε πάλι ἡ ψυχή Του καί τό Σῶμα Του, ἄν καί τά δύο ἦταν ἑνωμένα μέ τήν Θεότητά Του. Τότε ἔγιναν σημαντικά γεγονότα, πού περιγράφει τό Ἀπολυτίκιο τοῦ πλαγίου δευτέρου ἤχου πού ψάλαμε σήμερα.
«Ἀγγελικαί δυνάμεις ἐπί τό μνῆμά σου, καί οἱ φυλάσσοντες ἀπε­νεκρώθησαν· καί ἵστατο Μαρία ἐν τῷ τάφῳ, ζητοῦσα τό ἄχραντόν σου σῶμα. Ἐσκύλευσας τόν ἅδην, μή πειρασθείς ὑπ’ αὐτοῦ· ὑπήντησας τῇ Παρθένῳ, δωρούμενος τήν ζωήν. Ὁ ἀναστάς ἐκ τῶν νεκρῶν, Κύριε δόξα σοι».
Ἡ μετάφραση τοῦ Ἀπολυτικίου αὐτοῦ ἔχει ὡς ἑξῆς:
«Ἀγγελικές δυνάμεις, Χριστέ, εὑρίσκονταν στό μνῆμα Σου, καί οἱ στρατιῶτες πού τό ἐφύλασσαν ἔπεσαν κάτω ὡς νεκροί. Τότε ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνή στεκόταν στόν τάφο ζητώντας τό ἄχραντο Σῶμά Σου. Σύ, ὅμως, Κύριε κατήργησες τόν Ἅδη χωρίς νά πάθης τίποτε ἀπό αὐτόν, συνάντησες τήν Παρθένο Μαρία καί τῆς δώρισες τήν ζωή. Ἐσύ, Κύριε, πού ἀναστήθηκες ἀπό τούς νεκρούς εἶσαι δοξασμένος».
Στό ἀναστάσιμο αὐτό Ἀπολυτίκιο περιγράφονται μέ καταπληκτικό καί εὐσύνοπτο τρόπο ὅλα ὅσα ἔγιναν τήν ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ γύρω ἀπό τόν Πανάγιο Τάφο, πού εἶναι εὐλογημένος καί δοξασμένος σέ ὅλους τούς αἰῶ­νες.
Ὁ Χριστός ἀναστήθηκε χωρίς νά Τόν καταλάβη κανείς, οὔτε καί οἱ στρατιῶτες πού φύλασσαν, κατόπιν ἐντολῆς τοῦ Πιλάτου, τόν τάφο. Μόνοι οἱ ἄγγελοι τούς ἀνήγγειλαν αὐτό τό θριαμβευτικό γεγονός.
Τά μεγάλα γεγονότα γίνονται μυστικά, μακρυά ἀπό τά προβλήματα καί τήν προσοχή τῶν ἀνθρώπων καί τοῦ κόσμου. Ὅταν γίνεται ἡ πνευματική ἀνα­γέννηση τοῦ ἀνθρώπου, ἀνα­σταίνεται ὁ νοῦς μέσα στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου καί προ­σεύχεται μυστικά, τότε οἱ ἄνθρωποι δέν καταλα­βαίνουν κάτι ἰδιαίτερο, ἐκτός ἄν τούς τό ἀποκαλύψουν οἱ ἄγγελοι.
Οἱ στρατιῶτες ἔπεσαν στό ἔδαφος ὡς νεκροί, ὅταν εἶδαν τούς ἀγγέ­λους, πού εἶναι κτιστά ὄντα καί μετέχουν τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, νά κάθωνται στόν τάφο. Ἐδῶ φαίνεται ἡ διαφορά μεταξύ τῶν στρατιωτῶν τῆς κο­σμι­κῆς ἐξουσίας καί τοῦ εὐλογη­μένου «στρατοῦ» τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι οἱ ἄγγελοι.
Οἱ Μυροφόρες γυναῖκες πληροφορήθηκαν κατ’ ἀρχάς τό  γεγο­νός τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ ἀπό τούς ἀγγέλους καί ἔπειτα μερικές ἀπό αὐτές εἶδαν τόν Ἀναστάντα Χριστό. Ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνή, ἀπό τήν ὁποία ὁ Χριστός εἶχε βγάλει ἑπτά ἀκάθαρτα πνεύματα, δηλαδή δαιμόνια, ὅταν πλησίασε τό μνῆμα τοῦ Χριστοῦ, τό εἶδε ἄδειο καί ἔκλαιγε θεωρώντας ὅτι κάποιος ἔκλεψε τό Σῶμα Του. Τότε ἐμφανίσθηκε ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός γιά νά τῆς ἀποκαλύψη ὅτι ἀναστήθηκε.
Ὅμως, τό Δεσποτικό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἦταν διαφορετικό ἀπό ἐκεῖνο πού γνώριζε μέχρι τόν θάνατό Του. Στήν ἀρχή Τόν θεώρησε ὡς κηπουρό, ὅταν, ὅμως, ἄκουσε νά τήν ἀποκαλῆ μέ τό ὄνομά της, τότε Τόν ἀναγνώρισε, διότι μέ τήν φωνή τοῦ Χριστοῦ ἐξῆλθε μεγάλη θετική δύναμη καί ἐνέργεια, ἦταν μιά ἀποκάλυψη καί φανέρωση τῆς Θεότητός Του.
Στό Ἀπολυτίκιο αὐτό παρουσιάζεται καί μιά μεγάλη ἀλήθεια ὅτι ὁ ἀναστημένος Χριστός φανερώθηκε, ὅπως ἦταν φυσικό, καί στήν Θεοτόκο Μαρία. Αὐτή ἦταν ἡ Παρθένος γιά τήν ὁποία γίνεται λόγος στό Ἀπολυτίκιο αὐτό, «ὑπήντησας τῇ Παρθένῳ».
Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἀναλύει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, διδά­σκουν ὅτι δέν ἦταν δυνατόν ὁ Χριστός μετά τήν Ἀνάστασή Του νά μήν ἐμφανισθῆ στήν Μητέρα Του, ἀπό τήν ὁποία προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση, καί τήν ὁποία θέωσε ἀμέσως μέ τήν πρόσληψή της. Ἔτσι, ὁ Χριστός ἔδωσε χαρά καί ζωή στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ἡ ὁποία πόνεσε πολύ πάνω στόν Σταυρό καί δοκίμασε τόν πόνο τοῦ θανάτου, βλέ­ποντας τόν Υἱό καί Θεό της νά ὑποφέρη τόσο φρικτά.
Γιά ὅλα αὐτά πού ἔγιναν τό πρωί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ αἰσθανόμαστε τήν ἀνάγκη νά Τόν δοξάσουμε. Ὅμως, ὁ ἀναστημένος Χριστός δοξάζεται στούς αἰῶνες, ὄχι μόνον γιατί νίκησε τόν θάνατο καί ἔδωσε ζωή στούς ἀνθρώπους, στούς ὁποίους ἐμφανίσθηκε μετά τήν Ἀνάστασή Του, ἀλλά γιατί σέ ὅλους τούς αἰῶνες δίνει ζωή καί ἀνάσταση σέ ὅσους Τόν ἀναζητοῦν καί θέλουν τήν σωτηρία τους.
Οἱ ἐσωτερικές ἀλλαγές καί οἱ πνευματικές ἀναστάσεις γίνονται μυστικά καί σήμερα μέσα στήν Ἐκκλησία, ἀλλά καί μέσα στό Δεσποτικό μνῆμα, πού εἶναι ἡ καρδιά τοῦ ἀνθρώπου. Ἐκεῖ εἶναι ἡ Χάρη τοῦ Βαπτίσματος καί τοῦ Χρίσματος, ἐκεῖ στό βάθος τῆς καρδιᾶς κατοικεῖ ὁ Χριστός μετά τό Βάπτισμα. Ὅταν ἐμεῖς μετανοοῦμε καί ζητᾶμε τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, τότε μέσα στήν καρδιά γίνονται μυστήρια πνευματικά καί τό σῶμα μεταμορφώνεται. Οἱ κοσμικές δυνάμεις δέν μποροῦν νά κάνουν τίποτε κακό στόν ἀναγεννημένο ἄνθρωπο, δέν μποροῦν νά κατανοήσουν τό μυστήριο τῆς ἀναγεννήσεώς του καί νεκρώνονται.
Ἡ μυστική πνευματική ἀνάσταση εἶναι τό γεγονός ἐκεῖνο πού ἔχει μεγάλη ἀξία, ἀγγίζει τήν αἰωνιότητα, ἀνοίγει τούς οὐρανούς, καθιστώντας τούς ἀναστημένους ἀνθρώπους θεατές τῶν ἀγγέλων, τῶν ἁγίων καί τοῦ Ἴδιου τοῦ Χριστοῦ. Πῶς νά μή χαιρόμαστε κάθε Κυριακή γιά τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ;  
Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου 2019

μια αλλιώτικη αγάπη


άρθρο του Ιω. Γκιάφη

Περιγράφοντας ο αρχαίος φιλόσοφος Πλάτωνας σε έναν λόγο του τις ανθρώπινες σχέσεις στην εποχή του, μεταξύ των άλλων καταθέτει και τα εξής: «Ἥ γε ἀδικία καὶ μίση καὶ μάχας ἐν ἀλλήλοις παρέχει.» ‘‘Η αδικία βεβαίως δημιουργεί και μίση και φαγωμάρες μεταξύ των ανθρώπων.’’ Πόσο αλήθεια αυτή η γνώμη απηχεί και στο σήμερα; Ζούμε άραγε σε μια κοινωνία αγάπης ή σε έναν κόσμο μίσους; Συνυπάρχουμε σε μια κοινωνία θυσιαστικής προσφοράς για τον ‘’άλλον’’ ή μήπως σε έναν κόσμο αδικίας, διαφθοράς και ηθικής σήψης; Αυτά τα ερωτήματα οδηγούν σε μια προβληματική: Σήμερα εξακτινώνεται η αγάπη μεταξύ των ανθρώπων ή το μίσος φωλιάζει στις καρδιές των ατόμων;
Από την αρχαιότητα ο Ηράκλειτος συνιστεί: «Ἀπέχθειαν φεύγετε!» ‘‘Αποφεύγετε το μίσος! Εγκαταλείψτε την εχθρότητα και ομονοήσετε!’’ Η λύση των προβλημάτων είναι απότοκος της αγαπητικής συνύπαρξης και όχι της εχθρικής ύπαρξης. Κι αν ο αρχαίος Ηράκλειτος καταδίκαζε το μίσος, πόσο μάλλον η ‘‘Εσταυρωμένη Αγάπη’’, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Ξεκάθαρα διαμέσου της σημερινής ευαγγελικής περικοπής ο Διδάσκαλος όχι μόνο καταδικάζει εμμέσως την ανθρώπινη εχθρότητα, αλλά προβαίνει και σε μια υπέρβαση. Προστάζει την αγάπη προς τους εχθρούς. Τονίζει εμφαντικά όχι την μερική και δεδομένη αγάπη, αλλά την καθολική αγάπη. Η αγάπη δεν πρέπει να περιστρέφεται μόνο γύρω από συγγενικά, φιλικά και γνωστά μας πρόσωπα, αλλά και γύρω από όσους μας επιβουλεύονται. Μωρό, ανόητο ακούγεται αυτό για τους ανθρώπους, αξιοθαύμαστο όμως στα μάτια του Θεού! Δύσκολο στους περισσότερους, όχι όμως ακατόρθωτο στους φίλους του Θεού!
Ο Κύριος δεν συμβουλεύει, αλλά εντέλλεται την αγάπη προς τους εχθρούς. Μπορεί άλλες φορές να τον συναντούμε να μην προστάζει. Να αφήνει μια παρότρυνσή Του στην διακριτική ευχέρεια του άλλου. ‘‘ Εἰ θέλεις, τέλειος εἲναι , ὕπαγε, πώλησον σὲ τὰ ὑπάρχοντα καὶ δὸς πτωχοῖς’’, συμβούλευσε τον νέο πλούσιο. Σήμερα προστάζει την αγάπη προς αυτούς που μας μισούν και αντιπαθούν. Εξάλλου η εντολή αυτή είναι μια προέκταση της εντολής: «Αγάπησε τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου». Πλησίον δεν είναι μόνο ο οικείος, αλλά και ο ξένος. Δεν είναι μόνο ο φίλος, αλλά και ο εχθρός. Εννοεί ως πλησίον τον κάθε άνθρωπο, το κάθε δημιούργημα του Επουράνιου Πατρός, το κάθε πλάσμα του Θεού.
Ήδη από την Παλαιά Διαθήκη ο Θεός παραγγέλνει στους Ισραηλίτες να ευεργετούν τους εχθρούς τους. ‘‘Εάν συναντήσεις το βόδι του εχθρού σου ή το υποζύγιό του να περιπλανιέται, πρέπει να το επιστρέψεις στον αφέντη του’’, διαβάζουμε στο βιβλίο της Εξόδου. Ο Θεάνθρωπος Χριστός διδάσκει μεν να γίνεται το ‘‘καλό’’ στους εχθρούς, αλλά δίνει βαρύτητα και στην καλλιέργεια της αγάπης προς αυτούς. Δεν αρκεί μόνο η αγαθοεργία της Παλαιάς Διαθήκης, χρειάζεται και η καθολική αγάπη. Αγάπη προς αυτόν που μας ζημιώνει! Αγάπη προς αυτόν που μας συκοφαντεί! Αγάπη προς αυτόν που μας πολεμάει! Αυτή την αγάπη πρώτος την εφάρμοσε ο Χριστός επί του Σταυρού. ‘‘Ἄφες αὐτοῖς οὐ γὰρ οἴδασι τὶ ποιοῦσι!’’ Μήπως αυτή η αγάπη δεν αντανακλάται στη ζωή των Αγίων της Εκκλησίας μας; Ο άγιος Πρωτομάρτυρας Στέφανος την ώρα του λιθοβολισμού του θερμοπαρακαλούσε τον Θεό για τους εχθρούς του με τα εξής: ‘‘Κύριε μὴ στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην!’’ Αλλά και ο άγιος Διονύσιος επίσκοπος Αιγίνης φανέρωσε την αμέτρητη αγάπη του προς τον εχθρό, όταν ο ίδιος συγχώρεσε, προστάτευσε και φυγάδευσε για να μην τον συλλάβει η αστυνομία, τον φονιά του ίδιου του αδελφού του. Γι’ αυτό ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός θα γράψει: ‘‘Τέτοιες είναι οι ψυχές των Αγίων, αγαπούν τους εχθρούς περισσότερο από τον εαυτό τους, για να αρέσουν στον Ευεργέτη Χριστό και να τον μιμηθούν όσο μπορούν στη φιλανθρωπία Του.’’  
Η εφαρμογή της αγάπης είναι και έκφραση της ακράδαντης εμπιστοσύνης μας προς τον Θεό. Η πραγματοποίηση αυτής της θείας εντολής θα καταδείξει την υπακοή μας προς το άγιο θέλημά Του. Ακόμη κι αν μας φαντάζει ακατόρθωτη, με την δική Του βοήθεια μπορεί να επιτευχθεί. ‘‘Τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις, δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ’’.  Ως παντοδύναμος και φιλάνθρωπος Θεός προνοεί και για την πρόσκαιρη ζωή μας, ώστε να μας απαλλάσσει από τα μεγάλα κακά, όσα προξενεί η έχθρα. Δεν αφήνει ανυπεράσπιστους τους τηρητές των εντολών Του. Το πρόβλημα δημιουργείται με την αποστασία μας από το θέλημά Του. Τότε βρίσκει την ευκαιρία ο μισόκαλος Διάβολος και εμφιλοχωρεί στις ζωές μας, σπέρνοντας το μίσος, την αδικία, την ηθική διαφορά, ακόμη και την εγκληματικότητα.
Η έχθρα δεν μας απομακρύνει μόνο από τον συνάνθρωπό μας, αλλά και από τον Θεό. Ενώ είμαστε πλασμένοι να βρισκόμαστε σε κοινωνία με τους άλλους, με την κακία ορθώνονται πελώρια τείχη.  Μόνο η αγάπη δύναται να τα γκρεμίσει. Όπως αγάπη είναι ο Θεός, το ίδιο και ο άνθρωπος, ως γνήσιο τέκνο Του, οφείλει να διατηρεί το χαρακτηριστικό γνώρισμα του πατρός του. Είναι θλιβερό σήμερα να παρατηρούμε αντιπαλότητες και μίση, ακόμη και μέσα σε μια χριστιανική κοινότητα. Στην καθημερινότητά μας αντί της αγάπης, να πρυτανεύει το μίσος έναντι του ‘‘άλλου’’(εργοδότη, γείτονα, συνεργάτη κ. ά.) Έχθρα προς αυτόν που συνδιεκδικούμε!  Κακία προς αυτόν που συνυπάρχουμε! Αντιπάθεια προς αυτόν που συναγωνιζόμαστε! Αυτή η εικόνα είναι ανάρμοστη για το πιστό τέκνο του Θεού.
Κάποτε στα μέρη της Λιβύης ένας μοναχός επισκέφθηκε τον γέροντα Σιλουανό. Εξομολογούμενος του είπε: «Γέροντα, έχω έναν εχθρό, οποίος μέχρι τώρα με έχει βλάψει πολύ. Έφθασε στο σημείο την ίδια μου την ζωή να επιβουλευθεί. Γι’ αυτό το λόγο επιθύμω να τον πάω στο δικαστή.» Κι ο γέροντας του ζήτησε να προσευχηθούν. Ξεκίνησαν το ‘‘Πάτερ ημών’’ και στη φράση: ‘‘καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν’’. Ο γέροντας τότε είπε: « Μὴν ἀφήσεις ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς οὐδὲν ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν!» «Όχι έτσι γέροντα», του λέγει ο μοναχός. «Έτσι παιδί μου, αφού εσύ θες να πας στον δικαστή για να εκδικηθείς τον εχθρό σου!» Μετά από αυτό ο μοναχός έβαλε μετάνοια στον γέροντα και συγχώρεσε τον εχθρό του. Η αγάπη προς τους εχθρούς είναι θεία εντολή και παρέχει το εισιτήριο για την είσοδο μας στον Παράδεισο. Αμήν!