Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου 2021

πρόσκληση για αρχαιρεσίες

 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ


Καλούμε τα μέλη του συλλόγου μας να προσέλθουν στην εκλογική διαδικασία για την ανάδειξη του νέου Δ.Σ. που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 3 Οκτωβρίου και ώρα 11:00 π.μ. στο πνευματικό κέντρο του Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος Παναιτωλίου. Η συμμετοχή όλων είναι απαραίτητη για το μέλλον του συλλόγου.

εκ του Δ.Σ.

Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου 2021

«Ὁ μπάρπα Χριστόφορος»

  ὑπό Ἀρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

 

    Ἦταν ψάλτης «πρακτικός», ὅπως λέμε, τοῦ Ἱ. Ν. Ἁγίας Παρασκευῆς, Κυπαρίσσου Ἀγρινίου (γενέτειράς μου).  Γεννήθηκε τό 1917 καί πέθανε  2005. 

     Ἄνθρωπος ἠπίων τόνων,  καί τά λόγια του μετρημένα. Ὡς πρωτοψάλτης, δέν εἶχε δέσιμο μέ τήν «πρωτοκαθεδρία»  στό ψαλτήρι. «Σκοτωνόταν», προκειμένου  νά  προσφέρει  τή θέση του στόν ἐπισκέπτη, ψάλτη, πού  ἐρχόταν στό χωριό. «Εἶχε ἀρχοντιά», ἔλεγαν γι'αὐτόν.

     Ἐνῶ ἦταν καλλίφωνος, ἐξ οὗ καί τό ἐπώνυμό του «Καλλιφώνης», ἔψελνε  συνετῶς, χωρίς κομπασμό, ὅπως  ἁρμόζει σέ ἱεροψάλτες. Καί τότε πού δέν  ὑπῆρχαν μικρόφωνα,  ἡ ψαλμωδία του ἦταν ἀνάπαυση ψυχῆς. Ἐνῶ σήμερα....! «Θά πρέπει νά  βάλω  ὠτασπίδες, γιά νά προσευχηθῶ  στήν ἐκκλησία!» ,ἔλεγε ἕνας ἐνορίτης.

    Κουβεντολόι στό ψαλτήρι ἦταν πρᾶγμα ἀδιανόητο. Ὅταν κάποια φορά, κατά τήν ἀνάγνωση τοῦ Ἑξαψάλμου, τόν ρώτησα,ὄντας μαθητής,  κάτι σχετικό μέ τό «Τυπικό»,  μοῦ ἔκανε  νόημα  νά σιωπήσω. Ὅταν τέλειωσε ὁ Ἑξάψαλμος, μοῦ ὑπέδειξε ἐν σιωπῇ τή σημείωση, πού γράφεται μέ κόκκινα γράμματα, στό «Ἐγκόλπιον τοῦ Ἀναγνώστου», στό μέσο τοῦ Ἑξαψάλμου: «Δόξα Πατρί...ἄνευ μετανοιῶν, ἤτοι κεφαλοκλισιῶν καί σταυρῶν».

    Καί ἔμαθα ἀπό τότε, ὅτι κατά τήν ἀνάγνωση τοῦ Ἑξαψάλμου, δέν μποροῦμε νά κάνουμε οὔτε τόν Σταυρό μας (γιατί εἰκονίζει τή φοβερή ὥρα τῆς Κρίσεως, πού δέν ἔχουν πιά ἰσχύ οἱ δεήσεις μας!). Μιά λεπτομέρεια πού  ἀμφιβάλλω ἄν τή γνωρίζουν ἀκόμα καί οἱ μεγάλως ἐγγράμματοι, καί προπαντός ἄν τήν ἐφαρμόζουν...! 

    Ἐνθυμοῦμαι μέ τί ἀφοσίωση καί  προσοχή ἄκουγε τό κήρυγμα, ὅταν ἐρχόταν  ἱεροκήρυκας, ἀλλά, καί ὅταν ὁ Ἱερέας τοῦ χωριοῦ ἔλεγε δυό κουβέντες. Ἦταν ὡς νά ἄκουγε Εὐαγγέλιο. Καί τελειώνοντας τό κήρυγμα, ἀναφωνοῦσε ἐκ καρδίας «γένοιτο», ὅπως  ἦταν τότε  ἡ συνήθεια.

    Ὅταν ἔψελνε τό «Χερουβικό», ρύθμιζε τήν ψαλμωδία του, ἀκολουθώντας τόν Ἱερέα, ὥστε  τό «Τριάδι», νά συμπίπτει  μέ τήν ἔξοδο τοῦ Ἱερέα στήν Ὡραία Πύλη. (Σήμερα, πρέπει ὁ Ἱερέας νά ἀκολουθεῖ τόν ψάλτη!).Ὅση ὥρα θυμίαζε ὁ Ἱερέας, ἔψελνε καί τό «Τριάδι»,  δίνοντας ἔτσι μιά μεγαλοπρέπεια στήν ἱερή αὐτή στιγμή. Αὐτό ἦταν τότε ἄγραφος καί ἀπαράβατος νόμος γιά ὅλους τούς ψάλτες.

    Ἦταν ἀνήμερα τοῦ «Σταυροῦ» (14.9.1968). Ἤμουν στό ψαλτήρι,  δίπλα   στόν μπάρπα Χριστόφορο. Ἔβγαλε ἕνα μολύβι, πού εἶχε τό σακκάκι του (στό Ναό ἐρχόταν πάντα μέ σακκάκι, χειμώνα-καλοκαίρι, ὅπως καί ἅπαντες οἱ ἄνδρες), καί χάραξε ἑκατό, μικρές κάθετες γραμμές πάνω στό Μηναῖο τοῦ Σεπτεμβρίου, στήν  Ἀκολουθία τῆς Ὑψώσεως. (Τό βιβλίο ἦταν καινούργιο). Ὁ λόγος;

    Κατά τήν Ἀκολουθία τῆς Ὑψώσεως, ἡ τάξη τῆς Ἐκκλησίας ὁρίζει, κάθε φορά πού γίνεται ἡ Ὕψωση  (καί γίνεται πεντάκις) ὁ ψάλτης νά ἀπαγγέλει ἑκατό φορές τό «Κύριε ἐλέησον». Καί ὁ μπάρπα-Χριστόφορος, γιά νά εἶναι σύμφωνος μέ τήν τάξη τῆς Ἐκκλησίας, χάραξε μέ τό μολύβι αὐτές τίς ἑκατό, μικρές, κάθετες γραμμές, καί κάθε φορά, πού ἔλεγε ἕνα Κύριε ἐλέησον, «πατοῦσε» μέ τό μολύβι καί μιά κάθετη γραμμή, καί ἔτσι ἔλεγε ἑκατό φορές τό «Κύριε ἐλέησον». Ἐκ τῶν ὑστέρων ἔμαθα, ὅτι τό ἔκαναν καί ἄλλοι  οἱ ψάλτες ἐκείνης τῆς ἐποχῆς. 

    «Ὅπως τό βρήκαμε, ἔτσι θά τό ἀφήσουμε», ἦταν τότε τό σύνθημα κλήρου καί λαοῦ. Τυπολατρία ἤ  σεβασμός στήν τάξη τῆς Ἐκκλησίας; Γιά μερικούς, τυπολατρία...! Καί  ὅμως ὁ καρδιογνώστης Κύριος ἀναπαυόταν στίς ψυχές αὐτῶν τῶν τυπολάτρων! Ὅταν  σέ περιόδους δοκιμασίας, π.χ. ἀνομβρίας, ἔκαναν λιτανεία, ἐκζητώντας τή βοήθεια τοῦ Κυρίου,  ὁ Κύριος  τούς  ἀπαντοῦσε. Ἐνῶ ὁ οὐρανός ἦταν ξάστερος, εὐθύς γέμιζε ἀπό σύννεφα, ἔπεφταν βροντές καί ἀστραπές καί βροχή κατακλυσμός!

 


Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 2021

Πέμπτη 2 Σεπτεμβρίου 2021

η ιεροψαλτική κλήση

γράφει ο Φώτιος Μπαρούτας

 Με αντικείμενο θέματα της Εκκλησιαστικής και γενικότερα της Λαϊκής Μουσικής μας Παράδοσης, η στήλη εγκαινιάζεται κάνοντας μια σύντομη αναφορά στην Ιεροψαλτική Θεία Κλήση και μια μουσική αφιέρωση, κατάλληλη για τα Ελληνο - Ορθόδοξα πανηγύρια και ... τραπεζώματα!

– Το Ιεροψαλτικό διακόνημα ανατέθηκε (4ος Αιώνας μετά Χριστόν) σε καλλίφωνους και ευσεβείς χριστιανούς για να ψάλλουν στις Ιερές Ακολουθίες, βοηθώντας το εκκλησίασμα στην κατάνυξη και την προσήλωση για προσευχή! Ευλογημένοι οι ψάλτες, από μικρή ακόμα ηλικία αισθάνθηκαν μια ξεχωριστή αγάπη προς τα Γράμματα και τα Άσματα της Εκκλησίας, και επεδίωξαν να καλλιεργήσουν τον ποθητό αυτό σκοπό και να γίνουν επίγειοι βοηθοί των Αγγέλων!
– Ο ήχος της καμπάνας υπήρξε για τους επίδοξους μικρούς ψάλτες το χαρμόσυνο προσκλητήριο να τρέξουν στην εκκλησιά, αφήνοντας ακόμα και το παιδικό τους παιχνίδι. Έπρεπε να προλάβουν τον Εσπερινό και να διαβάσουν το Τρισάγιο και τον Προοιμιακό!
Στους Όρθρους των Κυριακών περίμεναν πρώτοι τον νεωκόρο, να ανοίξει τον Ναό, να χτυπήσουν την καμπάνα, να διαβάσουν τον Εξάψαλμο και να ντυθούν «παπαδάκια»! Μεγαλώνοντας εμπιστεύτηκαν στο πρόσωπο του παπά και του ψάλτη τον δάσκαλο που θα τους μάθαινε τα περίεργα εκείνα σημάδια της Βυζαντινής Μουσικής και θα τους δίδασκε τα βασικά αναγνώσματα και τροπάρια!
– Κάπως έτσι διαγράφεται ο Ιεροψαλτικός Ζήλος! Θεία Κλήση και Πρώτο Κάλεσμα της Ιερατικής Κλήσης θα λέγαμε, μιας, που πολλοί Ιερείς μας ασπάσθηκαν την Ιεροσύνη, αφού προηγουμένως διακόνησαν την Εκκλησία μας και ως Ιεροψάλτες! Διακονία χαριτωμένη, η Ψαλτική απευθύνεται σε ανθρώπους σοβαρούς και υπεύθυνους και απαιτεί οι καλές γνώ- σεις της Εκκλησιαστικής Μουσικής και του Τυπικού της Εκκλησίας, να συνοδεύονται από βίο ευσεβή και ενάρετο! «Οὐχ ὡραῖος αἶνος ἐν στόματι ἁμαρτωλοῦ! (Σοφία Σειράχ). Εξάλλου, παρά τα σημεία των καιρών, ένας σκοπός δεν υπηρετείται σωστά από ανθρώπους που δεν τον πιστεύουν!
– Η επιτυχία στο Ιεροψαλτικό έργο δεν περιορίζεται και μόνο στις μουσικές γνώσεις και την καλλιφωνία! Η κατανόηση των αναγινωσκομένων και των ψαλλομένων αποτελεί βασική ιεροψαλτική υποχρέωση! Η προετοιμασία στην Ψαλτική είναι απαραίτητη προϋπόθεση! Για παράδειγμα, το Αποστολικό Ανάγνωσμα, γίνεται συχνά δυσνόητο, επειδή η ανάγνωση (είτε η απαγγελία) δεν διευκολύνει την κατανόηση του κειμένου!

 – Χρήσιμο Ιεροψαλτικό βοήθημα, αποτελεί και η μελέτη των Πατερικών Κειμένων, καθώς παράλληλα με την ψυχική ωφέλεια φιλοσοφείται και αναβαθμίζεται και διαμορφώνεται, η όλη ψαλτική στάση και συμπεριφορά!
– Η Ψαλμωδία δεν αποτελεί για τη Θεία Λατρεία μελωδικό διάκοσμο! Αντίθετα, είναι τρόπος προσευχής και παράγοντας πνευματικής οικοδομής. Επιδιώκει την μετάβαση της προσευχόμενης ψυχής στον ουρανό, για να λειτουργηθεί με τους αγίους και τους αγγέ- λους! «Ἐν τῷ ναῷ ἐστῶτες τῆς δόξης Σου, Κύριε, ἐν τῷ Οὐρανῷ ἑστάναι νομίζομεν» ψάλλει η Εκκλησία μας!
– Μελωδούμενη Θεολογία η Ψαλμωδία κατά τον Μέγα Βασίλειο, διαμορφώνεται προοδευτικά και ανάλογα με τη φιλομάθεια και την ψυχική καλλιέργεια των Ιεροψαλτών. Σημαντική, βέβαια, προϋπόθεση η Μυστηριακή ζωή! Τα ψαλλόμενα γίνονται τότε βίωμα και ο λόγος «Ψαλῷ τῷ Θεῷ μου» αποκτά πλατύτερη σημασία! Τότε και οι ψυχές «Ψαλτήριον γίνονται» κατά τον Μεγάλο Αθανάσιο!
– Ιδεατά τα λεγόμενα, ακόμη και για τον γράφοντα, επιτρέπουν όμως να διαφανεί, πόσο απαιτητική και δύσκολη Τέχνη είναι η Ψαλτική! Ωστόσο, ένας επιτυχής εκκλησιασμός δεν εξαρτάται μόνο από την ιεροψαλτική διακονία! Μερίδιο ευθύνης αναλογεί ακόμη και στα ... μικρόφωνα! Σκοπός του άρθρου, πάντως, ήταν να αναφερθεί και μόνο στην προσωπικότητα και την προσφορά του Ιεροψάλτη!
– Δυό με τρείς ψάλτες αναλαμβάνουν στις εκκλησιές μας, να βοηθήσουν ένα ολόκληρο εκκλησίασμα να κατανυχθεί και να προσευχηθεί! Μεγάλη η ευθύνη, μεγάλη και η ευλογία και η τιμή! «Ψαλῶ τῷ Θεῷ μου ἕως ὑπάρχω»!