Σάββατο 20 Νοεμβρίου 2021

Θεοτόκος Μαρία: "η αληθινή πνευματική ευδαιμονία"

Μια διαφορετική προσέγγιση της εορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου

 

γράφει ὁ πατήρ Ἰωάννης Γκιάφης,

θεολόγος – πολιτικός ἐπιστήμων

 

Ερωτώμενος κάποτε ο αρχαίος φιλόσοφος Στράβων περί του ποιός είναι ο σκοπός της ζωής, εκείνος απάντησε μονολεκτικά: "λύπως βίου". "Να ζεις χωρίς λύπη." Άραγε πόσο ευσταθεί αυτή η ρήση του; Οι άνθρωποι επιθυμούν μια ζωή γεμάτη χαρές και όχι γεμάτη συμφορές. Ήδη από την αρχαιότητα οι Έλληνες πάσχιζαν με κάθε τρόπο για την "ευδαιμονία" τους, την εκπλήρωση των επιθυμιών τους και την ευόδωση των σκοπών τους. Και μάλιστα οι αρχαίοι συγγραφείς Σοφοκλής και Θαλής ο Μιλήσιος, μαρτυρούν πως οι πρόγονοί μας έθεταν ως στόχο αφενός την υλική ευημερία τους, αφετέρου την ηθική τελείωσή τους. Αντιθέτως στο σημερινό γίγνεσθαι ο όρος "ευδαιμονία" σχετίζεται με τον πλούτο, τη δόξα και το χρήμα. Ως ευτυχισμένος θεωρείται ο κάτοχος πολλών αγαθών και ο επικρατέστερος έναντι των άλλων. Διαφορετικά λοιπόν αντιμετωπίζεται η "ευδαιμονία" στο παρόν και αλλιώς αντιμετωπίζονταν στο παρελθόν.

Ίσως όμως προβληματισθούμε: Τι σχέση υφίσταται μεταξύ της "ευδαιμονίας" και της σημερινής μεγίστης θεομητορικής εορτής; Το χαροποιό γεγονός και μόνο της εισόδου της Θεομήτορος στα Άγια των Αγίων, είναι κατεξοχήν γεγονός πνευματικής ευδαιμονίας. Η Παρθένος Μαριάμ τριών χρονών οδηγείται στο Ναό του Σολομώντος από τους δικαίους γονείς της, τον Ιωακείμ και την Άννα. Εκεί την υποδέχεται ο ιερέας Ζαχαρίας. Την ασπάζεται, την ευλογεί και της απευθύνει τα προφητικά λόγια ότι: "Ο Κύριος θα δοξάσει το όνομά της σε όλες τις γενεές και απ' αυτήν θα προέλθει η λύτρωση του Ισραήλ." Στη συνέχεια ο ιερέας Ζαχαρίας την τοποθετεί στο ιερότερο μέρος του Ναού, στον τρίτο αναβαθμό του θυσιαστηρίου. Τέτοια τιμή δια την Θεοτόκο! Εισέρχεται στο "ενδότατο" μέρος του οίκου του Θεού, όπου μόνο ο αρχιερέας έμπαινε μια φορά τον χρόνο. Στο σημείο δε αυτό φυλάσσονταν η κιβωτός της διαθήκης. Παραμένει εκεί η Θεοτόκος 9 ολόκληρα χρόνια, δηλ. μέχρι τον Θείο Ευαγγελισμό.

Ο άγιος Γερμανός Κων/πολεως εξυμνώντας τα "Ιερά Εισόδια", θα κάνει τις εξής αξιοπρόσεκτες παρατηρήσεις: " Ο Ναός έλαμπε από θείο φωτισμό κατά την ώρα της εισόδου της Κυρίας Θεοτόκου. Ο Ζαχαρίας, αλλά και το θεόλεκτο ζεύγος, ο Ιωακείμ και η Άννα, σκιρτούσαν από χαρά, διότι η μονάκριβη Μαριάμ αφοσιώνεται ολοκληρωτικά στον Θεό. Οι Προφήτες τέρπονταν, γιατί οι προφητείες τους για το πρόσωπο της Μαρίας επαληθεύτηκαν. Οι προπάτορες Αδάμ και Εύα, ευφραίνονταν επειδή δια των Εισοδίων απέφευγαν πλέον την τελική τους καταδίκη και αποκτούσαν την προοπτική της σωτηρίας" (PG 98,300B). Επομένως σε όλο αυτό το θεομητορικό γεγονός επικρατεί έντονα το στοιχείο της πνευματικής χαράς.

Και αλήθεια πως να μην χαίρονται άπαντες με την είσοδο της Παρθένου το Ιερό Θυσιαστήριο; Εισέρχεται ένας οποιοδήποτε άνθρωπος ή η Μητέρα του Υιού του Θεού; Μετά την εορτή της γέννησης της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου), τα Ιερά Εισόδια είναι η δεύτερη θεομητορική εορτή μέσα στο εκκλησιαστικό έτος, η οποία μας εξαγγέλλει το ξεκίνημα της εφαρμογής του σχεδίου της Θείας Οικονομίας. Ο Τριαδικός Θεός επιλέγει την άσημη κόρη της Ναζαρέτ για την καθαρότητά της, να καταστεί "δοχείο" του Θεού Λόγου. Γι' αυτό και διαμέσου των γονέων της, την οδηγεί στο ναό για την κατάλληλη προετοιμασία της. Απ' αυτή θα αρχίσει η σωτηρία του ανθρωπίνου γένους, εφόσον θα γεννήσει το Λυτρωτή του κόσμου. Πολύ δόκιμα ο ιερός υμνογράφος θα διασαλπίσει στο απολυτίκιο της εορτής: "Χαρε τς οκονομίας το Κτίστου κπλήρωσις".

Η Παναγία συμβάλλοντας στην έκβαση της Θείας Οικονομίας, γίνεται το μέσο της έλευσης της πνευματικής χαράς στον κόσμο, μιας και το σκοτάδι της αμαρτίας την είχε προηγουμένως εξαφανίσει. Διαβάζουμε χαρακτηριστικά στους Χαιρετισμούς προς τιμήν της Θεοτόκου: "Χαρε, δι' ς χαρά κλάμψει, χαρε δι' ς ἀρά κλείψει". Πράγματι εξαιτίας της Παρθένου Μαρίας λάμπει η χαρά, ενώ εξαφανίζεται η κατάρα της αμαρτίας. Τοιουτοτρόπως διαφαίνεται πως η Υψηλοτέρα των Ουρανών είναι η προσωποποίηση της πνευματικής ευδαιμονίας.

Αναζητώντας να γνωρίσουμε την "χαρά" μέσα από την οπτική γωνία των αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας, θα διαπιστώσουμε ότι είναι η απόλαυση των πνευματικά ευχάριστων και η λησμοσύνη των δυσάρεστων. Σύμφωνα με τον Ιερό Χρυσόστομο: "Η πραγματική ευφροσύνη δεν υπάρχει στα εξωτερικά πράγματα, ούτε στους δούλους, ούτε στο χρυσάφι, ούτε στο ασήμι, ούτε στα χωράφια, ούτε στα αξιώματα, ούτε στα φορέματα, ούτε στο μέγεθος της κατοικίας. Διότι αυτή η ευφροσύνη είναι μόνο των ματιών και όχι της καρδιάς. Η αληθινή χαρά βρίσκεται στα άυλα και αθάνατα." (Εις Ψαλμ. Δ', 9, ΕΠΕ 5, 176). Ο λόγος αυτός του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου βρίσκει εφαρμογή στο πρόσωπο της Θεοτόκου. Η μόνη της χαρά ήταν η παραμονή της στα Άγια των Αγίων. Η μόνη της ευφροσύνη υπήρξε η πνευματική τροφή την οποία ελάμβανε από Άγγελο Κυρίου ενώ βρίσκονταν εντός του "ενδότερου του καταπετάσματος". Η μόνη της αγαλλίαση φανερώνεται από την λαμπρή στολή των αρετών που φόρεσε ως Μητέρα του Υψίστου. Ποτέ δεν λυπήθηκε, παρότι απομακρύνθηκε απ' τους γονείς της. Ποτέ δεν στεναχωρήθηκε, επειδή ζούσε εντελώς μόνη της. Ποτέ δεν κάμφθηκε, γιατί στερήθηκε την "κοσμική χαρά".

Απεναντίας όλοι μας σήμερα ψάχνουμε την πρόσκαιρη χαρά, την υλική ευδαιμονία. Θεωρούμε ευτυχία την κατάκτηση όλο και περισσότερων αγαθών, αδιαφορώντας για την κατοχύρωση των "αιωνίων". Αναζητούμε την χαρά στις διάφορες καθημερινές ειδήσεις και στις ανθρώπινες μικρότητες και όχι στον αψεγάδιαστο ευαγγελικό λόγο. Επιθυμούμε την χαρά μέσα από την καλοπέραση και όχι σαν αποτέλεσμα της πνευματικής άσκησης και της καταπολέμησης των παθών μας. Θέλουμε την χαρά των διαφόρων κοσμικών χώρων και όχι της Εκκλησίας μας. Ζώντας σε καιρούς χαλεπούς, βλέπουμε διάφορες αλλότριες δυνάμεις να πολεμούν λυσσαλέα την πνευματική χαρά, απότοκο της εκκλησιαστικής σύναξης. Και αυτό γιατί πρόκειται για μια "λυτρωτική" ευφροσύνη η οποία ανοίγει τον δρόμο για τον Ουρανό. Δικαίως λοιπόν έλεγε ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: "Το μεγάλο μυστικό για ν' απαλλαγείς από κάθε ψυχοφθόρα και δαιμονική κατάσταση είναι να δοθείς στην αγάπη του Θεού. Μόνο μέσα στην Εκκλησία υπάρχει η θεραπεία. Εκεί η λύπη μεταβάλλεται σε χαρά!" Είθε πάντοτε να αναζητούμε την αληθινή ευδαιμονία, την παντοτινή χαρά! Γένοιτο!       

Τρίτη 9 Νοεμβρίου 2021

πατήρ Ιωάννης Γκιάφης

 

Στον πολιούχο της πόλεως Αγρινίου, στον Ιερό Ναό Αγίου Χριστοφόρου, τελέσθηκε το Σάββατο 6 Νοεμβρίου 2021 αρχιερατικό συλλείτουργο ιερουργούντος του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά και συνιερουργούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λευκάδος και Ιθάκης κ. Θεοφίλου.

Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης κ Κοσμάς χειροτόνησε στο βαθμό του Πρεσβυτέρου τον Διάκονο του Ναού π. Ιωάννη Γκιάφη. Στη Θεία Λειτουργία συμμετείχαν ο Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Γόρτυνος αρχιμ. Ιάκωβος Κανάκης, καθώς και κληρικοί και μοναχοί της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και άλλων Ι. Μητροπόλεων.

Κατά την χειροτονητήρια προσφώνησή του ο π. Ιωάννης αναφέρθηκε στο Μυστήριο της Ιερωσύνης λέγοντας, μεταξύ άλλων, τα εξής:

«Αναντίρρητα η Ιερωσύνη είναι έργο της αγάπης του Θεού για το "θεούμενον ζώον", τον άνθρωπο. Δίνει τη λυτρωτική ευκαιρία στο πλάσμα Του να ευλογηθεί, να αγιασθεί και κυρίως να καθοδηγηθεί στην ανέσπερη Βασιλεία των Ουρανών. Η Ιερωσύνη διακονεί την Εκκλησία στο κοσμοσωτήριο έργο της. Η αναγέννηση των μελών του σώματός Της και η προκοπή τους στην "ἐν Χριστῷ" ζωή, επιτυγχάνεται δια της ιερατικής Χάριτος. Δια των ιερέων ο Χριστός "ἔσται μεθ' ἡμῶν" και δια των διαδόχων Του ανά τους αιώνες».

Επίσης αναφέρθηκε στην διακονία του πλησίον του Μητροπολίτου κ.Κοσμά και τον ευχαρίστησε για την αγάπη του και την εμπιστοσύνη του. Θερμές ευχαριστίες απηύθυνε στον Μητροπολίτη Λευκάδος, τους κληρικούς και λαϊκούς που συμμετείχαν στη Θεία Ευχαριστία και στο μυστήριο της Ιερωσύνης, αλλά και στην σύζυγό του και την οικογένειά του, σε όλους όσους του συμπαραστάθηκαν στην καλλιέργεια της ιερατικής του κλίσεως και ζωής.

Ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης κ. Κοσμάς, κατά την ομιλία του, χρησιμοποίησε δύο στίχους από τον 23ο Ψαλμό για να τονίσει στον νέο πρεσβύτερο την καθαρότητα με την οποία οφείλει να ζει ως ιερεύς:

«Να σου υπενθυμίσω παιδί μου τους στίχους του 23ου Ψαλμού: “Τίς ἀναβήσεται εἰς τὸ ὅρος τοῦ Κυρίου καὶ τίς στήσεται ἐν τόπῳ ἁγίῳ αὐτοῦ; ἀθῷος χερσὶ καὶ καθαρὸς τῇ καρδίᾳ”. Μέσα στον σημερινό προκλητικό κόσμο οφείλεις εσύ να μένεις καθαρότατος. Να προσέχεις πολύ τον εαυτό σου. Να προσέχεις τον λογισμό σου, τις αισθήσεις σου, το νου σου, τα πάντα. Διότι, όπως λέει και ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, πρέπει να είσαι καθαρός σαν τους αγγέλους για να γίνεις ιερεύς και να πλησιάζεις το φρικτό Θυσιαστήριο».

Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, ο Σεβασμιώτατος αναφέρθηκε στην συναίσθηση και την ευθύνη που θα πρέπει να γεμίζουν την καρδιά του νέου κληρικού, λέγοντας: «Πάντα με συναίσθηση να πλησιάζεις το ιερό Θυσιαστήριο. Δεν είναι δικό μας. Δεν μας ανήκει και δεν θέλει ο Θεός υπαλλήλους γύρω από την Αγία Τράπεζα. Δεν θέλει κερματοδέκτες. Δεν θέλει κληρικούς που απλώς ψιθυρίζουν τα ιερά λόγια όταν λειτουργούν. Ο Θεός μας θέλει κληρικούς ταπεινούς, καθαρούς, με συναίσθηση της αμαρτωλότητός τους και με συναίσθηση ότι υπηρετούν τα άγια των αγίων. Ποτέ μην πλησιάσεις πρόχειρα και επιπόλαια την Αγία Τράπεζα. Αυτά είναι απαράδεκτα στα μάτια των ανθρώπων, αλλά περισσότερο απαράδεκτα ενώπιον του Θεού».

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο Σεβασμιώτατος, παρότρυνε τον π. Ιωάννη να μελετά το Ευαγγέλιο και τα ιερά κείμενα, αλλά να αγαπά και τον Θεό και τους ανθρώπους όπου θα κληθεί να διακονήσει πλέον ως ποιμένας:  

«Μελέτησε το Ευαγγέλιο. Ζήσε το Ευαγγέλιο, για να μπορέσεις να το κηρύξεις και να το μεταδώσεις… Αγάπησε τον Θεό και αγάπησε και κάθε ψυχή, κάθε άνθρωπο. Μην κάνεις επιλογές. Αυτός είναι φίλος και εκείνος εχθρός.. Αυτός είναι πλούσιος και εκείνος φτωχός.. Αυτός είναι μεγάλος εκείνος μικρός.. Όχι. Να αγαπάς όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους και να αγαπάς και τους συμπρεσβυτέρους σου,  γιατί έτσι θα βλέπει ο κόσμος μέσα από εσένα το Χριστό.  Εύχομαι να ανάψεις τη λαμπάδα της Ιερωσύνης σήμερα, και να την κρατήσεις αναμμένη έως το τέλος,  κι όσο περνάνε τα χρόνια να αυξάνεται η λάμψη της ώστε να φωτίζεις με το Φως του Χριστού τον κόσμο».

Κατά την απόλυση της Θείας Λειτουργίας ευχήθηκε στον νέο πρεσβύτερο και ο Μητροπολίτης Λευκάδος, ο οποίος μίλησε με λόγους αγάπης για την γνωριμία τους και την επικοινωνία που διατηρεί με αυτόν και την οικογένειά του, αφού έχουν καταγωγή από το νησάκι Κάλαμος της Λευκάδος.

Να σημειώσουμε ότι ο νέος κληρικός είναι εγκρατής της εκκλησιαστικής μουσικής (πτυχιούχος και διπλωματούχος από την σχολή της Ιεράς Μητροπόλεως στο Αγρίνιο), επί 15 περίπου χρόνια διακόνησε το αναλόγιο τους ιερούς ναούς Αγίου Αντωνίου & Αγίου Γεωργίου Αγρινίου. Ακόμα, προσέφερε και στον σύλλογό μας επανειλημμένως και μάλιστα από την υπεύθυνη θέση του προέδρου του Δ.Σ. τη διετία 2012 – 2014. 

Συμμετέχοντας στη χαρά της χειροτονίας, πολλοί ιεροψάλτες προσήλθαμε στα δύο αναλόγια του ιερού ναού. Διακρίναμε τους: Παναγιώτη Βίγλα, Δημήτριο Δάτσικα, Ιωάννη Αχιλλιά, Πέτρο Παρρά, Βασίλη Κατή, Νίκο Τριάντη, Ανδρέα Μπακογιάννη, Ιωάννη Ρούμελη, Δημήτριο Ρούμελη, Νικόλαο Παππά, Παλούμπα Χρήστο, Δημήτριο Παππά, Κωνσταντίνο Καραχάλιο, Γιώργο Λιούλιο, Γιώργο Γαρουφαλή. Φυσικά, κι άλλοι συνάδελφοι ήταν στο εκκλησίασμα. Ευχόμαστε εγκαρδίως στον πατέρα Ιωάννη Γκιάφη να αναδειχθεί ικανός λευίτης με αγιοσύνη και φόβο Θεού. Η ιεροψαλτική μας ομάδα πολύ θα τον εκτιμά πάντοτε!






 

Τετάρτη 3 Νοεμβρίου 2021

Δευτέρα 1 Νοεμβρίου 2021

οι φθορές και η χρήση τους στη νέα μέθοδο γραφής

 Το Σάββατο 30 Οκτωβρίου στην αίθουσα του Ι.Ν Αγίας Τριάδος Αγρινίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη κατά σειρά συνάντηση του "Φροντιστηρίου Ψαλτικής Τέχνης" για τη σεζόν 2021 - 2022 που έχει καθιερώσει ο Σύλλογος Ιεροψαλτών Νομού Αιτωλοακαρνανίας "Άνθιμος ο Αρχιδιάκονος"  με έδρα την πόλη  του Αγρινίου με στόχο την κατάρτιση όσων υπηρετούν την Πατρώα μας Εκκλησιαστική Βυζαντινή Μουσική.

Ομιλητής ήταν ο λίαν αξιόλογος Μουσικοδιδάσκαλος και Πρωτοψάλτης του Ι.Ν Αγίου Γεωργίου Καμαρούλας Αγρινίου κ. Κωνσταντίνος Λανάρας.
Το θέμα που ανέπτυξε ήταν: Οι φθορές και η χρήση τους στη νέα μέθοδο γραφής. Στο πρώτο μέρος μας επισήμανε κατά πόσο ευαγγελιζόμαστε ότι διαβάζουμε τις φθορές, πόσο τις αγνοούμε, πόσο τελικά τις παίρνουμε υπόψιν μας. Ιδιαίτερα τόνισε την αξία της προφορικής παράδοσης που μάς οδηγεί στη σωστή ερμηνεία του μέλους, άρα και των φθορών. Επίσης αναφέρθηκε στο τι είναι φθορές, ποιες οι ενέργειες τους, τι δηλώνουν, αντλώντας στοιχεία από διάφορα παλαιά θεωρητικά συγγράμματα όπως ενδεικτικά του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος, Χρυσάνθου Επισκόπου Μαδύτων, Μανουήλ Χρυσάφη και άλλων. Ενδεικτικά απ' την Εισαγωγή του Χρυσάνθου αναφέρθηκε ότι η φθορά αναδεικνύει την κλίμακα του γένους ή του συστήματος. Πολλές φορές η φθορά θέλει δέση, ενεργεί δηλαδή πριν το σημείο όπου τίθεται ή μετά το σημείο ή και στο σημείο αυτό. Όταν το σημείο της φθοράς τεθεί όχι στο φυσικό του τόπο αλλά σε άλλον τόνο τότε τα φυσικά διαστήματα μπορούν να μεταβληθούν και να αλλοιώσουν τον ήχο.
Στο δεύτερο σκέλος της ομιλίας μάς παρουσίασε μουσικά μέλη με παραδείγματα που εντοπίσαμε τα παρακάτω φαινόμενα: απουσία φθορών από το μουσικό κείμενο αλλά στην πράξη αλλάζαμε το μέλος, φθορές που δήλωναν μόνο πορεία ήχου και όχι αλλαγή ήχου αλλά και διαφορετική σήμανση σε μουσικά μέλη διαφορετικών εξηγητών. 
Κλείνοντας την ομιλία του, μάς προέτρεψε να διευρύνουμε την μουσική μας αντίληψη και να αποφύγουμε τις εκδοχές του απόλυτου. 
Τον ευχαριστούμε θερμά για όσα μάς πρόσφερε .
 
Νίκος Παππάς, ιεροψάλτης Αγ. Γεωργίου Ματαράγκας