Επειδή τώρα την καλοκαιρινή περίοδο γίνονται συνήθως λιτανείες κατά τις πανηγύρεις των ιερών ναών, αναδημοσιεύομε ένα σχετικό διαφωτιστικό άρθρο του θρησκευτικού περιοδικού "ο Σωτήρ" (τεύχος 15-2-2016).
Είναι πάρα πολύ συνηθισμένο και σχεδόν καθιερωμένο. Δεν υπάρχει πανήγυρις ιερού Ναού που να μην περιλαμβάνει μέσα στο όλο πρόγραμμα και λιτάνευση της ιεράς εικόνος η των ιερών Λειψάνων του εορταζομένου Αγίου. Τι είναι η Λιτανεία; Είναι η θρησκευτικη τελετή η οποία γίνεται με πομπή και ιερη πορεία. Συμπεριλαμβάνει ευχές και υμνους και συμμετέχουν σ᾿ αυτήν όλοι: αρχιερείς, ιερείς, διάκονοι και ο πιστός λαός. Η λέξη παράγεται από το αρχαίο ρήμα «λισσομαι», που σημαίνει «ικετεύω, θερμοπαρακαλώ», και από αυτό παράγεται και το ουσιαστικό «λιτή», που σημαίνει δέηση, παράκληση. Η Λιτανεία λοιπόν ειναι η πάνδημη παράκληση προς τον Θεό για την κατάπαυση κάποιας συμφοράς η η ευχαριστία προς τον Θεό και η απόδοση τιμής σε εορταζόμενους αγίους η γεγονότα.
Δεν είναι κάτι καινοφανές στην εκκλησιαστική πραγματικότητα. Έχει αιώνων καταγωγή. Λιτανείες γίνονταν και στην εποχή της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι πολύ γνωστή και χαρακτηριστική η Λιτανεία των Ισραηλιτών για επτά ολόκληρες ημέρες(!) με σκοπό την κατάληψη της Ιεριχούς. Λιτανεία την οποία ο Ιησούς του Ναυή έπραξε κατ’ εντολήν του Θεού. Προπορευόταν η Κιβωτός της Διαθήκης, ακολουθούσαν οι ιερείς με σάλπιγγες και κατόπιν ο λαός. Στο τέλος της έβδομης ημέρας τα τείχη της Ιεριχούς έπεσαν και οι Ισραηλίτες κυρίευσαν την πόλη. Λιτανείες γίνονταν κατόπιν και στην εποχή της Καινής Διαθήκης και κατά τους χρόνους των διωγμών.
Υπάρχουν τακτικές, έκτακτες και γενικές Λιτανείες. Τακτικές είναι οι Λιτανείες οι οποίες γίνονται σε συγκεκριμένες ημέρες του έτους και δεν μπορούν να παραλειφθούν. Τέτοιες είναι η περιφορά των ιερών εικόνων την Κυριακή της Ορθοδοξίας η η περιφορά του επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή.
Έκτακτες είναι αυτές που γίνονται σε καιρούς ανάγκης η στα εγκαίνια κάποιου ιερού Ναού. Και γενικές Λιτανείες είναι αυτές που τελούνται στις ημέρες μας σε κάθε πανηγυρίζοντα ιερό Ναό.
Οι Λιτανείες μπορούν να πραγματοποιηθούν εντός η εκτός του ιερού Ναού. Ο άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς για τις Λιτανείες που γίνονται εκτός του ιερού Ναού λέει ότι «έχουν την έννοια της παλλαικής προσευχής σε ανοικτό χώρο κάτω από το φως του ήλιου και του ουρανίου θόλου υπό το φως του ιερού του σύμπαντος».
Σήμερα βέβαια οι Λιτανείες που είναι γνωστές στους περισσότερους πιστούς είναι αυτές που τελεί κάθε ενορία στην ιερά πανήγυρι του Ναού της. Και είναι αλήθεια ότι όλοι όσοι συμμετέχουμε σ’ αυτές διαπιστώνουμε ότι έχουν απολέσει την παλαιότερη αίγλη και κατάνυξη.
Μπορεί να παρουσιάζουν κάποτε μια επισημότητα και λαμπρότητα. Να προηγούνται πολυπληθείς μουσικες μπάντες – διότι επιτρέπεται στις Λιτανείες η χρηση μουσικών οργάνων – η να είναι άρτια επιμελημένος ο στολισμός της ιεράς εικόνος. Όμως το γενικότερο πνεύμα της εκκοσμίκευσης η της άγνοιας των εκκλησιαστικών πραγμάτων έχει επιδράσει και στις Λιτανείες. Λείπει πολύ συχνά ο απαιτούμενος σεβασμός, η κατάνυξη και η προσευχητική διάθεση. Τι ωραία αλήθεια η εικόνα – που δόξα τω Θεώ δεν έχει εκλείψει τελείως από τον τόπο μας – να βλέπεις στολισμένα, καθαρά, φωτισμένα τα σπίτια μπροστά από τα οποία θα περάσει η Λιτανεία! Να υποδέχονται οι κάτοικοι την ιερή πομπή της με αναμμένα κεριά και με θυμιατά που αναδίδουν ευώδες θυμίαμα! Και πόσο απογοητευτική η εικόνα να κάθονται κάποιοι αδιάφοροι στα μπαλκόνια των σπιτιών τους η στις αυλές τους. Να μην έχουν σεμνή και φροντισμένη ενδυμασία και από περιέργεια απλώς να χαζεύουν το διερχόμενο πλήθος.
Αλλά και όσοι συμμετέχουμε στις ιερές Λιτανείες πολύ θα πρέπει να προσέξουμε. Δεν είναι ώρα τότε για χαιρετισμούς και επικοινωνίες. Είναι ώρα προσευχής. Σιωπηλοί θα πρέπει να ακολουθούμε. Με τη συναίσθηση ότι αγιάζεται και ευλογείται εκείνη την ώρα ο τόπος. Δεν είναι οι Λιτανείες θρησκευτική παρέλαση η μια καλή ευκαιρία για δημόσια εμφάνιση κάποιων δημοσίων προσώπων για να αυξήσουν τη δημοτικότητά τους, αλλά παλλαική προσευχή, ευλογία, μαρτυρία.
Ας προσέχουμε λοιπόν να μη μας παρασύρει το γενικό ρεύμα κάποτε. Ας ακολουθούμε σιωπηλοί, χωρίς να σπρωχνόμαστε η να επικοινωνούμε θορυβωδώς και διαχυτικά μεταξύ μας.
Να συμμετέχουμε με εσωτερική κατάνυξη και χαρά γι’ αυτό που γίνεται. Με προσευχή και παράκληση, ώστε ο Άγιος η εικόνα του οποίου λιτανεύεται, να ευλογεί τον τόπο και τον λαό που κατοικεί αυτόν τον τόπο. Με συναίσθηση ότι προπορεύεται ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού και το ιερό Ευαγγέλιο, δηλαδή ο ίδιος ο Χριστός.Με πίστη ότι αυτό που γίνεται δεν είναι μόνο κάτι το θεαματικό, που προσδίδει περισσότερο πανηγυρικό τόνο στην πανήγυρι, αλλά ένας ακόμη τρόπος για να έρθει η Χάρις του Θεού και η ευλογία των Αγίων στην καθημερινότητά μας, και στους δρόμους και τους τόπους όπου κινούμαστε καθημερινά.
Είναι πάρα πολύ συνηθισμένο και σχεδόν καθιερωμένο. Δεν υπάρχει πανήγυρις ιερού Ναού που να μην περιλαμβάνει μέσα στο όλο πρόγραμμα και λιτάνευση της ιεράς εικόνος η των ιερών Λειψάνων του εορταζομένου Αγίου. Τι είναι η Λιτανεία; Είναι η θρησκευτικη τελετή η οποία γίνεται με πομπή και ιερη πορεία. Συμπεριλαμβάνει ευχές και υμνους και συμμετέχουν σ᾿ αυτήν όλοι: αρχιερείς, ιερείς, διάκονοι και ο πιστός λαός. Η λέξη παράγεται από το αρχαίο ρήμα «λισσομαι», που σημαίνει «ικετεύω, θερμοπαρακαλώ», και από αυτό παράγεται και το ουσιαστικό «λιτή», που σημαίνει δέηση, παράκληση. Η Λιτανεία λοιπόν ειναι η πάνδημη παράκληση προς τον Θεό για την κατάπαυση κάποιας συμφοράς η η ευχαριστία προς τον Θεό και η απόδοση τιμής σε εορταζόμενους αγίους η γεγονότα.
Δεν είναι κάτι καινοφανές στην εκκλησιαστική πραγματικότητα. Έχει αιώνων καταγωγή. Λιτανείες γίνονταν και στην εποχή της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι πολύ γνωστή και χαρακτηριστική η Λιτανεία των Ισραηλιτών για επτά ολόκληρες ημέρες(!) με σκοπό την κατάληψη της Ιεριχούς. Λιτανεία την οποία ο Ιησούς του Ναυή έπραξε κατ’ εντολήν του Θεού. Προπορευόταν η Κιβωτός της Διαθήκης, ακολουθούσαν οι ιερείς με σάλπιγγες και κατόπιν ο λαός. Στο τέλος της έβδομης ημέρας τα τείχη της Ιεριχούς έπεσαν και οι Ισραηλίτες κυρίευσαν την πόλη. Λιτανείες γίνονταν κατόπιν και στην εποχή της Καινής Διαθήκης και κατά τους χρόνους των διωγμών.
Υπάρχουν τακτικές, έκτακτες και γενικές Λιτανείες. Τακτικές είναι οι Λιτανείες οι οποίες γίνονται σε συγκεκριμένες ημέρες του έτους και δεν μπορούν να παραλειφθούν. Τέτοιες είναι η περιφορά των ιερών εικόνων την Κυριακή της Ορθοδοξίας η η περιφορά του επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή.
Έκτακτες είναι αυτές που γίνονται σε καιρούς ανάγκης η στα εγκαίνια κάποιου ιερού Ναού. Και γενικές Λιτανείες είναι αυτές που τελούνται στις ημέρες μας σε κάθε πανηγυρίζοντα ιερό Ναό.
Οι Λιτανείες μπορούν να πραγματοποιηθούν εντός η εκτός του ιερού Ναού. Ο άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς για τις Λιτανείες που γίνονται εκτός του ιερού Ναού λέει ότι «έχουν την έννοια της παλλαικής προσευχής σε ανοικτό χώρο κάτω από το φως του ήλιου και του ουρανίου θόλου υπό το φως του ιερού του σύμπαντος».
Σήμερα βέβαια οι Λιτανείες που είναι γνωστές στους περισσότερους πιστούς είναι αυτές που τελεί κάθε ενορία στην ιερά πανήγυρι του Ναού της. Και είναι αλήθεια ότι όλοι όσοι συμμετέχουμε σ’ αυτές διαπιστώνουμε ότι έχουν απολέσει την παλαιότερη αίγλη και κατάνυξη.
Μπορεί να παρουσιάζουν κάποτε μια επισημότητα και λαμπρότητα. Να προηγούνται πολυπληθείς μουσικες μπάντες – διότι επιτρέπεται στις Λιτανείες η χρηση μουσικών οργάνων – η να είναι άρτια επιμελημένος ο στολισμός της ιεράς εικόνος. Όμως το γενικότερο πνεύμα της εκκοσμίκευσης η της άγνοιας των εκκλησιαστικών πραγμάτων έχει επιδράσει και στις Λιτανείες. Λείπει πολύ συχνά ο απαιτούμενος σεβασμός, η κατάνυξη και η προσευχητική διάθεση. Τι ωραία αλήθεια η εικόνα – που δόξα τω Θεώ δεν έχει εκλείψει τελείως από τον τόπο μας – να βλέπεις στολισμένα, καθαρά, φωτισμένα τα σπίτια μπροστά από τα οποία θα περάσει η Λιτανεία! Να υποδέχονται οι κάτοικοι την ιερή πομπή της με αναμμένα κεριά και με θυμιατά που αναδίδουν ευώδες θυμίαμα! Και πόσο απογοητευτική η εικόνα να κάθονται κάποιοι αδιάφοροι στα μπαλκόνια των σπιτιών τους η στις αυλές τους. Να μην έχουν σεμνή και φροντισμένη ενδυμασία και από περιέργεια απλώς να χαζεύουν το διερχόμενο πλήθος.
Αλλά και όσοι συμμετέχουμε στις ιερές Λιτανείες πολύ θα πρέπει να προσέξουμε. Δεν είναι ώρα τότε για χαιρετισμούς και επικοινωνίες. Είναι ώρα προσευχής. Σιωπηλοί θα πρέπει να ακολουθούμε. Με τη συναίσθηση ότι αγιάζεται και ευλογείται εκείνη την ώρα ο τόπος. Δεν είναι οι Λιτανείες θρησκευτική παρέλαση η μια καλή ευκαιρία για δημόσια εμφάνιση κάποιων δημοσίων προσώπων για να αυξήσουν τη δημοτικότητά τους, αλλά παλλαική προσευχή, ευλογία, μαρτυρία.
Ας προσέχουμε λοιπόν να μη μας παρασύρει το γενικό ρεύμα κάποτε. Ας ακολουθούμε σιωπηλοί, χωρίς να σπρωχνόμαστε η να επικοινωνούμε θορυβωδώς και διαχυτικά μεταξύ μας.
Να συμμετέχουμε με εσωτερική κατάνυξη και χαρά γι’ αυτό που γίνεται. Με προσευχή και παράκληση, ώστε ο Άγιος η εικόνα του οποίου λιτανεύεται, να ευλογεί τον τόπο και τον λαό που κατοικεί αυτόν τον τόπο. Με συναίσθηση ότι προπορεύεται ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού και το ιερό Ευαγγέλιο, δηλαδή ο ίδιος ο Χριστός.Με πίστη ότι αυτό που γίνεται δεν είναι μόνο κάτι το θεαματικό, που προσδίδει περισσότερο πανηγυρικό τόνο στην πανήγυρι, αλλά ένας ακόμη τρόπος για να έρθει η Χάρις του Θεού και η ευλογία των Αγίων στην καθημερινότητά μας, και στους δρόμους και τους τόπους όπου κινούμαστε καθημερινά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου