κοπή βασιλόπιττας και 2η συνάντηση ''φροντιστηρίου ψαλτικής τέχνης''

Με την ανατολή του νέου έτους, του 2018, πραγματοποιήθηκε και η πρώτη εόρτια σύναξη των μελών του Συλλόγου Ιεροψαλτών Ν. Αιτωλίας και Ακαρνανίας "Άνθιμος ο Αρχιδιάκονος" με έδρα την πόλη του Αγρινίου, την Πέμπτη 4 Ιανουαρίου, στην αίθουσα του Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος Αγρινίου. Κατά αυτή την σύναξη ως είθισται έγινε η καθιερωμένη από πολλών ετών κοπή της Βασιλόπιτας. Την ακολουθία τέλεσε ο πανοσιολογιότατος Αρχιμ.  π. Νεκτάριος Τριάντης, προϊστάμενος του Ι. Ν. Αγίας Τριάδος Αγρινίου, ευχόμενος στο τέλος αυτής μια "ευλογημένη ιεροψαλτική χρονιά''. Στη συνέχεια της εόρτιας σύναξης τον λόγο πήρε ο πρόεδρος του συλλόγου  Ιεροψαλτών κ. Λεωνίδας Γαρουφαλής, ο οποίος εξέφρασε προς  όλους τους  παρευρισκομένους αφενός τις εγκάρδιες ευχές του για τη νέα χρονιά, αφετέρου δεν έκρυψε τη χαρά του για την μεγάλη συμμετοχή των μελών σε αυτή την ενιαύσια ξεχωριστή εκδήλωση. Προς τούτο μάλιστα δήλωσε πως "ο Σύλλογος απευθύνεται όχι μόνο σε όσους καταπιάνονται με την διακονία του ιερού αναλογίου, αλλά και σε όσους αγαπούν την Βυζαντινή Μουσική, ανεξαρτήτως του αν ασχολούνται με αυτή. Πρόκειται για κάτι που προβλέπεται και από το καταστατικό του Συλλόγου.''  

Παράλληλα με την κοπή της Αγιοβασιλόπιτας προγραμματίστηκε από το Δ.Σ. του συλλόγου και η δεύτερη συνάντηση του ''Φροντιστηρίου Ψαλτικής Τέχνης''. Ομιλητής στην ομήγυρη ήταν ο εκλεκτός συντοπίτης μας ιεροψάλτης κ. Ιωάννης Ρούμελης,MSc Δασολόγος- Περιβαλλοντολόγος. Το θέμα ανάπτυξής του ήταν: "Κοινωνικό: Ιστορικό-λειτουργική εξέλιξη και τυπικολογικές επισημάνσεις''. Αξίζει να αναφερθεί ότι μεταξύ των επιστημονικών ενδιαφερόντων του κ. Ρούμελη συγκαταλέγεται και αυτό περί του ''Τυπικού των ιερών ακολουθιών της Αγίας μας Εκκλησίας''. Ασχολείται επισταμένως τόσο με την έρευνα παλαιών τυπικών και αρχαίων κωδίκων, όσο και με την σύνταξη τυπικού, όποτε και όπου η περίσταση το απαιτεί.

Στην συνάντηση αυτή ο κ. Ρούμελης με πολύ ενάργεια, αμεσότητα και εκφραστικότητα ανέπτυξε το θέμα του ''κοινωνικού''. Ως γνωστόν πρόκειται για τον ύμνο που ψάλλεται κατά την διάρκεια της προετοιμασίας της Θείας Κοινωνίας από τον ιερέα στην Θεία Λειτουργία. Αναφέρθηκε αρχικά στο πως και πότε καθιερώθηκε το "κοινωνικό" να ψάλλεται. Έκανε μνεία επίσης στο τι έκταση είχε κατά τα πρώτα χρόνια και πως εξελίχθηκε αυτός ο ύμνος με την πάροδο των ετών μέσα στη λατρεία της Εκκλησίας (π.χ. μελοποιήθηκαν στίχοι εκ του ψαλτηρίου του Δαυίδ σχετιζόμενοι με την κάθε εκκλησιαστική εορτή). Μάλιστα μεταξύ των άλλων πρόσθεσε ότι: " Το κάθε κοινωνικό αναφέρεται στον Δεσπότη Κύριο, όπως και όλη η Θεία Λειτουργία. Ακόμη και τα κοινωνικά των εορτών επιλέχθηκαν από τους μελοποιούς σε σχέση με την αρμόζουσα αναφορά τους στον Κύριο.''  Τα κοινωνικά λοιπόν έχουν τη δική τους λατρευτική χρησιμότητα και δεν μπορεί να παραβλέπονται.

''Σήμερα δυστυχώς'', τόνισε ο ομιλητής, ''παρατηρούνται πολλές παρατυπίες εν ώρα κοινωνικού''. Και με αυτή του την φράση πέρασε σε κάποιες τυπολογικές επισημάνσεις. Στη θέση του κοινωνικού πολλοί ψέλνουν έτερους ύμνους είτε από την ακολουθία της ημέρας είτε μέσα από τον πλούτο της Πατρώας μας μουσικής. Χωρίς να σέβονται το τυπικό της  Μ.τ.Χ.Ε. (''τυπικό Βιολάκη'' για τους περισσότερους), παρεμβαίνουν και αντί του κοινωνικού άδουν άσματα της αρεσκείας τους. Ο κ. Ρούμελης με βάση τυπικές διατάξεις επιχειρηματολόγησε ότι δεν δύναται το κοινωνικό να αντικατασταθεί και παρότρυνε τους ιεροψάλτες να συμβουλεύονται τόσο το τυπικό, όσο και τα σχετικά βιβλία που εμπεριέχουν την εκκλησιαστική λατρεία( π.χ. εγκόλπιο του Αναγνώστη, ''Αντιφωνάριο'' κ. ά). Πρότεινε εκτός των άλλων σε περίπτωση που τελειώσει η ψαλμώδηση του ''κοινωνικού'', να επιλέγει ο ιεροψάλτης στίχους από τον 33ο και 144ο ψαλμό του Δαυίδ. (''Ευλογήσω τον Κύριον'' & ''Υψώσω σε, ο Θεός μου''). Οι ψαλμοί αυτοί συνδέονται άρρηκτα με το μυστήριο της Θείας Λειτουργίας, αφού μαρτυρούνται και στην Θεία Λειτουργία των Αποστολικών Διαταγών. Συγκεκριμένα ανέφερε την ύπαρξη αυτών των στίχων μελοποιημένων στο εξαιρετικό βιβλίο ''ΣΤΙΧΟΛΟΓΙΟΝ'' του αειμνήστου Θεολόγου- Μουσικοδιδάσκαλου και  Πρωτοψάλτη Αποστόλου Παπαχρήστου. Επίσης μεταξύ των άλλων ο ομιλητής σχολίασε την σημερινή θέση του κηρύγματος στη θέση του ''κοινωνικού''. Η λειτουργική ιστορία μας διδάσκει ότι η κανονική θέση του κηρύγματος δεν είναι κατά την διάρκεια του ''κοινωνικού'' αλλά μετά την ανάγνωση υπό του ιερέως, του ιερού ευαγγελίου. Δεν παρέλειψε να θίξει και την άτοπη ανάγνωση από μέρους ορισμένων ιεροψαλτών των ευχών της ακολουθίας της Θείας Μεταλήψεως κατά την ώρα του ''κοινωνικού''. Επισήμανε πως πρόκειται για ''ιδιωτικές'' ευχές, οι οποίες πρέπει να αναγιγνώσκονται υπό των πιστών ιδιωτικώς. Τέλος, συνόψισε την σημασία του ''κοινωνικού'' μέσα στην λατρευτική ζωή της Εκκλησίας. Είναι μια παράδοση που οφείλει ο κάθε διάκονος του ιερού αναλογίου να διατηρεί αλώβητη και ακέραια .  

Το "κοινωνικό'', όπως βεβαίως και άλλα λειτουργικά στοιχεία, προερχόμενα μέσα από την μακραίωνη εκκλησιαστική εμπειρία και πρακτική, στοχεύουν στην εξύμνηση του ''Ποιητή'' των απάντων. Επομένως κάθε προσπάθεια αντικατάστασης αυτών συνεπάγεται με αλλοτρίωση της παράδοσης!