η εκκλησιαστικη πρωτοχρονιά

του Ιωάννη Αν. Γκιάφη,

θεολόγου - πολιτικού επιστήμονος 

 

Αν και η 1η Ιανουαρίου θεωρείται η πρώτη ημέρα εκάστου πολιτικού έτους, δεν ισχύει το ίδιο και στην Εκκλησιά μας. Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση η 1η Σεπτεμβρίου θεσπίζεται ως η ημέρα έναρξης κάθε εκκλησιαστικού χρόνου ή όπως διαφορετικά λέγεται, ως «η αρχή της Ινδίκτου». Η λέξη ‘‘Ίνδικτος’’ προέρχεται από την λατινική λέξη «indictio» και σημαίνει διαταγή. Στα χρόνια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ιστορικώς καταγράφεται πως είχε επιβληθεί ετησίως στους πολίτες να καταβάλουν φόρο για την συντήρηση του στρατού επί μια δεκαπενταετία. Κάθε δεκαπέντε χρόνια συμπληρώνονταν ένας κύκλος ετών (Ινδικτίωνας) και ο φόρος αυξομειώνονταν. Επομένως ο Ινδικτίωνας δεν ήταν παρά η αστρονομική χρονική περίοδος αυτών των δεκαπέντε ετών.
Ο όρος «Ίνδικτος» χρησιμοποιείται και από την Εκκλησία μας προκειμένου να δηλωθεί η αρχή του νέου έτους. Το Βασιλειανό μηνολόγιο σημειώνει χαρακτηριστικά: »Την Ίνδικτον εορτάζει η του Θεού Εκκλησία, από των αρχαίων παραλαβούσα, δια το νομίζεσθαι αρχήν είναι του χρόνου από ταύτης της ημέρας (δηλ. της 1ης Σεπτεμβρίου)». Επίσης καθιερώνεται ο μήνας Σεπτέμβριος ως ο πρώτος μήνας της εκκλησιαστικής περιόδου διότι είναι η εποχή της συγκομιδής των καρπών και της προετοιμασίας για τον νέο κύκλο βλάστησης. Ως εκ τούτου οι χριστιανοί αποδίδουν τις ολόθερμες ευχαριστίες τους στον πάνσοφο Δημιουργό δια την εύνοιά Του προς την κτίση.
Σε συμφωνία με την ‘‘αρχή της Ινδίκτου’’ βρίσκεται και η ευαγγελική περικοπή που αναγιγνώσκεται την ημέρα αυτή. Ο ιερός ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρεται στην είσοδο του Κυρίου μας στη συναγωγή των Ιουδαίων και στο πρώτο του κήρυγμα. Από τον χώρο της συνάθροισης των συμπατριωτών Του ξεκινά το έργο της σωτηρίας των αθάνατων ψυχών, ένα έργο που προφητεύθηκε αιώνες πριν και τώρα έφθασε η στιγμή να εκπληρωθεί. Δεν είναι τυχαίο που ανοίγοντας ο Ιησούς το βιβλίο του προφήτη Ησαΐα, διάβασε μια προφητεία περί του Θεανδρικού προσώπου Του.
Έγραφε ο προφήτης Ησαΐας: ‘‘ Πνεύμα Κυρίου μένει και αναπαύεται σε μένα και με έχρισε. Με απέστειλε να κηρύξω το ευαγγέλιο σε αυτούς που στερούνταν της χάριτος του Θεού. Με έστειλε να ιατρεύσω εκείνους των οποίων η καρδιά έχει συντριβεί από την αμαρτία. Με έστειλε να κηρύξω άφεση αμαρτιών στους αιχμάλωτους και να χαρίσω την πνευματική όραση στους τυφλωμένους από τα πάθη. Με έστειλε να ελευθερώσω από κάθε ενοχή τους καταπληγωμένους από την αμαρτία. Και τέλος με έστειλε να αναγγείλω την έναρξη της νέας περιόδου που ο Κύριος θα φέρει τη σωτηρία στο λαό Του. » (Λουκ. δ’, 18-19) Τα λόγια αυτά μπορεί ο Ιησούς να τα αναγιγνώσκει ενώπιον όλων, όμως πρόκειται από μέρους Του να εφαρμοστούν. Τι συμπληρώνει αργότερα; «Σήμερα βρίσκει την εκπλήρωσή της η προφητεία που μόλις ακούσατε.»(Λουκ. δ΄ , 21). Η προφητεία αυτή σήμερα ενσαρκώνεται, αφού μπροστά τους έχουν το ίδιο το προφητευμένο πρόσωπο.

Πράγματι ο Χριστός έρχεται για να πλουτίσει με την χάρη Του τους πνευματικά πτωχούς. Καταφθάνει στη γη για να θεραπεύσει τους ψυχικά ασθενείς διότι η αμαρτία είναι αρρώστια της ψυχής. Πλησιάζει τους αιχμαλώτους ώστε να τους απελευθερώσει από την δουλεία των παθών τους. Κατέρχεται στον κόσμο προκειμένου να δώσει το φως της αλήθειας στους τυφλωμένους από το σκοτάδι της αμαρτίας. Και με όλο αυτό το θεάρεστο έργο εγκαινιάζει μια νέα περίοδο στην ανθρωπότητα, την περίοδο της χάριτος του Θεού. Πρόκειται για την περίοδο της αναδημιουργίας της κτίσης, της ανακαίνισης του κόσμου, της ‘θείας οικονομίας’.
Όσο κι αν σήμερα γίνεται λόγος περί κοινωνικής ανάπτυξης, ο Κύριος με το έργο Του άλλαξε την ροή της ιστορίας. Όσο κι αν στην ιστορία παρουσιάζονται διάφορες προσωπικότητες που μέσα από επαναστάσεις πέτυχαν την ελευθερία ολόκληρων λαών και πολιτισμών, κανείς δεν κατόρθωσε την ανάσταση και τη ζωή, τις οποίες μόνο ο Χριστός δώρισε σε όλη την οικουμένη. Με το κήρυγμά Του αφύπνισε συνειδήσεις και κατάφερε την πνευματική ανάνηψη των ανθρώπων. Όπου κι αν πέρασε, σκόρπισε το χαρμόσυνο μήνυμα της ευσέβειας και της ενάρετης πολιτείας. Μην λησμονάτε πως το ευαγγέλιο του Μεσσία δεν είναι παρά μια διακήρυξη της ελευθερίας από τα δεσμά της αμαρτίας και του διαβόλου. Ο Χριστός δεν έρχεται για να απελευθερώσει τους Ισραηλίτες από τον Ρωμαϊκό ζυγό (όπως αυτοί νόμιζαν), αλλά για να τους ελευθερώσει από την σκλαβιά του ‘‘κοσμοκράτορος του αιώνος τούτου’’. Άρα προσφέρει την αληθινή-πνευματική ελευθερία.
Ευδοκεί ο Κύριος να συνδιαλαγεί με τα πλάσματά του και από άπειρη αγάπη και συμπόνια ορμώμενος, σπεύδει δια της ενανθρωπήσεως του Μονογενούς, να αποκαταστήσει την σχέση του με αυτά η οποία είχε αμαυρωθεί από την αποστασία του ανθρώπου. Από τη στιγμή της άκρας συλλήψεως του, στην θεοδόχο γαστέρα της αειπαρθένου κόρης της Ναζαρέτ και ιδιαίτερα από την στιγμή εκείνη της αρχής της δημόσιας δράσης του στα σκοτάδια του κόσμου που σηματοδοτείται από τη σημερινή εορτή, ξεκινά  η επαναφορά του ανθρώπου στο αρχέγονο κάλλος και όχι μόνο αλλά στον οντολογικό στόχο και προορισμό του ιδίου που είναι η ομοίωσή του με τον σεσαρκωμένο Λόγο. Ο Χριστός μας δηλαδή, από σήμερα ξεκινά να μας δείχνει ότι ο σκοπός της ύπαρξής μας είναι ο Ίδιος. Ότι Αυτός είναι, όχι μόνο το κατ'εικονα αλλά και το καθ'ομοίωσην και ο κατεξοχήν και πρωταρχικός στόχος των πρωτοπλάστων στον παράδεισο. Ο Χριστός σαλπίζει την έναρξη του ιωβηλαίου έτους, την εκκίνηση του χρόνου πραγματοποίησης της αποστολής Του στον κόσμο. Αποτελεί τον «δεκτόν ενιαυτόν Κυρίου». Αυτό το νέο εκκλησιαστικό έτος καλούμαστε και εμείς να το διάγουμε ‘‘εν αρετή’’, διορθώνοντας τα λάθη του παρελθόντος. Έχουμε χρέος ως πιστά μέλη του σώματος του Χριστού να συμπεριφερόμαστε ως γνήσια τέκνα Του, βαδίζοντας την ιερά οδό του Ευαγγελίου. Οφείλουμε επίσης να αγωνιζόμαστε για την κατάκτηση της «εν Χριστώ» ελευθερίας, της απελευθέρωσής μας από την κοσμική μικρότητα και ματαιότητα. Τέλος, ας συνειδητοποιήσουμε ότι «δεκτοί γεγόναμεν τω Θεώ Πατρί!».
‘‘Κάποτε στη Ρωσία ένας εξόριστος συνωμότης αναχωρούσε για την παγωμένη Σιβηρία. Μια γιαγιά τον πλησίασε και του χάρισε μια Καινή Διαθήκη. Εκείνος τη δέχτηκε, αλλά όντας άθεος, τη θεώρησε κατάλληλη για να κόβει κάθε μέρα και μια σελίδα, να ρίχνει μέσα καπνό και να στρίβει τσιγάρο. Κάπνισε όλο το κατά Ματθαίον και Μάρκον ευαγγέλιο και τα πρώτα κεφάλαια του κατά Λουκάν. Μια μέρα όμως σκέφτηκε να διαβάσει το χαρτί που έκοψε για να καπνίσει και έπεσε πάνω στην παραβολή του Ασώτου. Το αποτέλεσμα ήταν να γράψει μετά: « Αν κάποιος μου αποδείκνυε πως η αλήθεια είναι μακριά από τον Χριστό, θα προτιμούσα να είμαι με τον Χριστό παρά με την αλήθεια»’’. Αυτός ο εξόριστος ήταν ο μεγάλος Ρώσος θεολόγος Ντοστογιέφσκι. Όχι μόνο ο χρόνος που ξεπροβάλει, αλλά όλα τα έτη της ζωής μας να είναι κοντά στον λυτρωτή μας Χριστό! Αμήν!