ερμηνεία τερερέμ (7)

Δ. Ανατροπή των Ελλήνων

   Ψάλλουμε επίσης τον τερερισμό, για να θυμόμαστε την ανατροπή της θρησκείας των Ελλήνων, και γενικά των Εθνικών, οι οποίοι με άψυχα όργανα δόξαζαν τους άψυχους θεούς τους. Η μουσική, όπως διδάσκει ο Πλάτων, είναι τριών λογιών. Η πρώτη με το στόμα, η δεύτερη με το στόμα και τα χέρια, η τρίτη μόνο με τα χέρια. Εκείνη που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες για να ψάλλουν στους αναίσθητους θεούς τους ήταν η μουσική των χεριών. Οι Εβραίοι χρησιμοποιούσαν τη μουσική του στόματος και των χεριών. Αυτοί έψαλλαν στον ζώντα Θεό, αλλά είχαν σαρκώδη τη διάνοια και ενωμένη με τις αισθήσεις.

Η μουσική με το στόμα είναι γνώρισμα δικό μας, ημών των χριστιανών. Εμείς ψάλλουμε τον Άγιο Θεό με το πνεύμα, δηλαδή, με την ψυχή και τη διάνοια. Ψάλλουμε με την αληθινή, τη ζωντανή φωνή, και όχι με άψυχα μέσα ή όργανα. Μόνη η φωνή σημαίνει την Θεότητα, επειδή και η φωνή είναι άυλο πράγμα, όπως και ο Θεός είναι άυλος. Όταν όμως την γράφουμε στο χαρτί, τότε μετέχει της ύλης, «λαμβάνει ύλην». Το ίδιο συμβαίνει και με τον άυλο Θεό. Όταν είναι Θεότης είναι χωρίς ύλη. Επειδή όμως γράφτηκε στον καθαρό χάρτη, την Παναγία κόρη της Ναζαρέτ, έλαβε ύλη και ντύθηκε την ανθρώπινη σάρκα.

Ο Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυρας, αποδεικνύει ότι τα άψυχα όργανα των Ελλήνων ήταν για απάτη. Οι Έλληνες με κρόταλα και χορούς έκαναν τις γιορτές τους. Γνωρίζοντας αυτό η Εκκλησία του Χριστού, κατά τον ιερό Αυγουστίνο καταργεί αυτά που έκαναν οι Έλληνες και μας προστάζει μόνο με τη φωνή να ψάλλουμε το Πανάγιο όνομα του Θεού. Έτσι, λοιπόν, εμείς που προσκυνούμε και λατρεύουμε «τον ζώντα Θεόν», τερερίζουμε τα δικά μας τερερίσματα.

Ε. Το φυσικό χρέος

Τέλος η ανθρώπινη φύση ερμηνεύει καλύτερα την αλήθεια για τη χρήση του τερερέ. Αυτό το κατανοούμε αν σκεφθούμε ότι: όλα τα πετεινά του ουρανού, και μάλιστα οι «τέττιγες» (τα τζιτζίκια), το πρωί που θεωρούν την εικόνα του Θεού, τον ήλιο, να ανεβαίνει στον ορίζοντα, κελαηδούν, το καθένα με τη δική του δύναμη και ικανότητα.

Ψάλλουν και χαίρονται, γιατί τελειώνει το σκοτάδι και έρχεται το φως της ημέρας. Αυτό μας κάνει να σκεφθούμε ότι: η Αγία Εκκλησία μας τον τερερισμό δεν τον έχει τυχαία και χωρίς λόγο, εντάξει στη λατρεία, αλλά έχει κάποιο εύλογο σκοπό. Θα ήταν παράτολμο να πούμε ότι το τερερέ συμβολίζει το «καινό άσμα», την «ωδήν καινήν» και την «ωδήν του αρνίου», που οι δίκαιοι θα ψάλλουν «μετά των αγίων και των αγγέλων», στον μέλλοντα αιώνα «εν τη Βασιλεία του Πατρός» αυτών; «Και άδουσιν ωδήν καινήν, ενώπιον του θρόνου… και ουδείς εδύνατο μαθείν την ωδήν.» (Αποκ. 14,3 και Ε,9).

Τελική Παρατήρηση

Μια ακόμη εξήγηση του τερερέ αποδίδεται στον αείμνηστο καθηγητή της ορθόδοξης θεολογίας, τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη. Σύμφωνα με όσα του αποδίδονται η λέξη ΤΕΡ… προέρχεται από τη λατινική λέξη REX, η οποία σημαίνει βασιλεύς. Η λέξη αυτή επαναλαμβανόμενη είναι επίκληση του βασιλέως Χριστού, να εγκατασταθεί στην καρδιά του πιστού. Άλλη εκδοχή θέλει τα σύμφωνα Τ.Ρ. ως σύντμηση της λέξης Τριάς, η οποία δύναται να θεωρηθεί ως Τριαδικός ύμνος. Όπως όμως και να έχει το πράγμα, δεν παύει να φανερώνει το άφθαστο μεγαλείο, τον βαθύτατο συμβολισμό και το απύθμενο πνευματικό βάθος, που κρύβεται στον ανεκτίμητο θησαυρό της Ορθόδοξης παράδοσης. Κληρονομιά βαρεία, που συνεπάγεται απέραντη, τρομακτική ευθύνη διάσωσής της, σε μια εποχή που διακρίνεται για την αναιμική- «επιδερμική» πνευματικότητα.