Αναδημοσιεύομε κατωτέρω μικρό άρθρο του κ. Σωκράτη Αρπακουλάκη, δημοσιευθέν στον "ορθόδοξο τύπο" στο τεύχος 2173 της 14ης Ιουλίου 2017, δίνοντας αφορμή για προβληματισμό σε όλους τους ιεροψάλτες και φιλόμουσους.
Μπορούν οι ύμνοι της λατρείας να λέγονται σε οποιοδήποτε τόπο;
Μπορούν οι ύμνοι της λατρείας να λέγονται σε οποιοδήποτε τόπο;
"Στὰ πλαίσια τοῦ Φεστιβὰλ Ἀθηνῶν & Ἐπιδαύρου πραγματοποιεῖται συναυλία στὸ Ἡρώδειο ὅπου ὅπως ἀναφέρεται «ἡ βυζαντινὴ μουσικὴ συναντᾶ τὴν ὀθωμανική (...). Ὁ Βυζαντινὸς Χορὸς Τρόπος συμπράττει μὲ σύνολο Τούρκων τραγουδιστῶν θρησκευτικῆς μουσικῆς μὲ γέφυρα δύο ὄργανα: τὴ λύρα ποὺ παίζουν οἱ Ἕλληνες τῆς Πόλης καὶ τὸ νέι, τὸ μουσικὸ ὄργανο τῶν δερβίσηδων».
Εἶναι κάτι ποὺ δυστυχῶς δὲν γίνεται γιὰ πρώτη φορά. Στὸ παρελθὸν καὶ ἡ ΕΛ.ΒΥ.Χ., ὑπὸ τὴ διεύθυνση τοῦ ἀοιδίμου διδασκάλου Λυκούργου Ἀγγελόπουλου, εἶχε συμμετάσχει σὲ τέτοιου εἴδους ἐκδηλώσεις. Εἶναι λυπηρὸ τὸ φαινόμενο ψάλτες, κατώτεροι κληρικοὶ φέροντες τὴν ἐνδυμασία τῆς διακονίας τους νὰ ἀσελγοῦν σὲ μία τέχνη κατεξοχὴν λειτουργική, ἀρρήκτως συνδεδεμένη μὲ τὴ Λατρεία τῆς Ἐκκλησίας. Ἀπογυμνωμένη ἀπὸ τὸ περιβάλλον στὸ ὁποῖο γεννήθηκε καὶ ἀναπτύχθηκε, ἡ ψαλτικὴ περιφέρεται ὡς στεῖρο στοιχεῖο πολιτισμοῦ, ὡς μουσειακὸ εἶδος, σὲ θέατρα καὶ σκηνὲς συγκερασμένη μὲ ἀλλότριες θρησκευτικὲς τέχνες πρὸς τέρψιν μιᾶς θολοκουλτουριάρικης ἐλὶτ καὶ ἄλλων γνωστῶν συγκρητιστικῶν κύκλων. Καμμία ἀντίρρηση δὲν ὑπάρχει ὡς πρὸς τὴν κοινὴ μουσικὴ πορεία τῶν δύο πολιτισμῶν (βυζαντινοῦ καὶ ὀθωμανικοῦ). Ἡ ἀνάδειξη ὅμως κοινῶν μουσικῶν χαρακτηριστικῶν θὰ μποροῦσε νὰ πραγματοποιηθεῖ μὲ χρήση μόνο ἐξωεκκλησιαστικῶν συνθέσεων. Ἔχοντας συνεργαστεῖ μὲ τὸν ἐν λόγῳ χορὸ ἀπὸ τὴ σύστασή του ἕως σήμερα, γνωστοποίησα μέσῳ ἐπιστολῆς μου στὸ διδάσκαλό μου καὶ διευθυντὴ τοῦ Βυζαντινοῦ Χοροῦ Τρόπος κ. Κωνσταντῖνο Ἀγγελίδη τὴ λήξη τῆς συνεργασίας μας, γιὰ τοὺς λόγους ποὺ ἀνέφερα παραπάνω.
Ἡ χρησιμοποίηση τῆς ψαλτικῆς τέχνης πρὸς ἐξυπηρέτηση οἰκουμενιστικῶν σχεδίων εἶναι μία πολὺ παλιὰ ἱστορία. Στὴ βιογραφία τοῦ ἀοιδίμου Α.Π.Μ.τ.Χ.Ε. Θρασυβούλου Στανίτσα, γραμμένη ἀπὸ τὸν π. Σεραφεὶμ Φαράσογλου, ἀναφέρεται μὲ καμάρι ὅτι ἔψαλε στὸ ἱστορικὸ γεγονὸς τῆς ἐπιδόσεως τοῦ «Τόμου ἀγάπης» πρὸς τὸν πάπα μέσα στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Λατερανοῦ στὴ Ῥώμη παρουσίᾳ τοῦ πάπα καὶ ἀντιπροσώπων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τὸ ἔτος 1972. Ἐπίσης στὴ γνωστὴ στὸν ἱεροψαλτικὸ κόσμο ἐκπομπὴ τοῦ Ῥαδιοφωνικοῦ σταθμοῦ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος «Πρόσωπα καὶ Παράδοση», ποὺ μεταδιδόταν ἕως προσφάτως, ὁ τότε προσκεκλημένος τῆς ἐκπομπῆς Λαμπαδάριος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Θωμᾶ Ἀμπελοκήπων (Γουδῆ) κ. Πέτρος Πάτρας ἀναφέρεται μὲ ἰδιαίτερη ἱκανοποίηση στὴ συμμετοχή του μὲ τὴ χορῳδία τοῦ Α.Μ.Μ.τ.Χ.Ε. Θεοδώρου Βασιλικοῦ στὸ Πανθρησκειακὸ συνέδριο τῆς Ἀσσίζης.
Δὲν τὰ γράφω αὐτὰ θέλοντας νὰ σπιλώσω τὴ μνήμη καταξιωμένων Ἀρχόντων Πρωτοψαλτῶν οὔτε νὰ δυσφημίσω ἐν ἐνεργείᾳ ἀξιολογότατους Πρωτοψάλτες καὶ διευθυντὲς περίφημων χορῳδιακῶν σχημάτων. Ἐξάλλου ὁ κ. Ἀγγελίδης ὑπῆρξε διδάσκαλός μου καὶ ἐγὼ συνεργάτης του στὸ Βυζαντινὸ Χορὸ Τρόπος. Ἁπλῶς μὲ λυπεῖ βαθύτατα ἡ λανθασμένη ὀπτικὴ γωνία ἀπὸ τὴν ὁποία βλέπουν τὴν ὕψιστη αὐτὴ λειτουργικὴ τέχνη τῆς Ἐκκλησίας οἱ ἐκπρόσωποι καὶ ἐκφραστές της."
Εἶναι κάτι ποὺ δυστυχῶς δὲν γίνεται γιὰ πρώτη φορά. Στὸ παρελθὸν καὶ ἡ ΕΛ.ΒΥ.Χ., ὑπὸ τὴ διεύθυνση τοῦ ἀοιδίμου διδασκάλου Λυκούργου Ἀγγελόπουλου, εἶχε συμμετάσχει σὲ τέτοιου εἴδους ἐκδηλώσεις. Εἶναι λυπηρὸ τὸ φαινόμενο ψάλτες, κατώτεροι κληρικοὶ φέροντες τὴν ἐνδυμασία τῆς διακονίας τους νὰ ἀσελγοῦν σὲ μία τέχνη κατεξοχὴν λειτουργική, ἀρρήκτως συνδεδεμένη μὲ τὴ Λατρεία τῆς Ἐκκλησίας. Ἀπογυμνωμένη ἀπὸ τὸ περιβάλλον στὸ ὁποῖο γεννήθηκε καὶ ἀναπτύχθηκε, ἡ ψαλτικὴ περιφέρεται ὡς στεῖρο στοιχεῖο πολιτισμοῦ, ὡς μουσειακὸ εἶδος, σὲ θέατρα καὶ σκηνὲς συγκερασμένη μὲ ἀλλότριες θρησκευτικὲς τέχνες πρὸς τέρψιν μιᾶς θολοκουλτουριάρικης ἐλὶτ καὶ ἄλλων γνωστῶν συγκρητιστικῶν κύκλων. Καμμία ἀντίρρηση δὲν ὑπάρχει ὡς πρὸς τὴν κοινὴ μουσικὴ πορεία τῶν δύο πολιτισμῶν (βυζαντινοῦ καὶ ὀθωμανικοῦ). Ἡ ἀνάδειξη ὅμως κοινῶν μουσικῶν χαρακτηριστικῶν θὰ μποροῦσε νὰ πραγματοποιηθεῖ μὲ χρήση μόνο ἐξωεκκλησιαστικῶν συνθέσεων. Ἔχοντας συνεργαστεῖ μὲ τὸν ἐν λόγῳ χορὸ ἀπὸ τὴ σύστασή του ἕως σήμερα, γνωστοποίησα μέσῳ ἐπιστολῆς μου στὸ διδάσκαλό μου καὶ διευθυντὴ τοῦ Βυζαντινοῦ Χοροῦ Τρόπος κ. Κωνσταντῖνο Ἀγγελίδη τὴ λήξη τῆς συνεργασίας μας, γιὰ τοὺς λόγους ποὺ ἀνέφερα παραπάνω.
Ἡ χρησιμοποίηση τῆς ψαλτικῆς τέχνης πρὸς ἐξυπηρέτηση οἰκουμενιστικῶν σχεδίων εἶναι μία πολὺ παλιὰ ἱστορία. Στὴ βιογραφία τοῦ ἀοιδίμου Α.Π.Μ.τ.Χ.Ε. Θρασυβούλου Στανίτσα, γραμμένη ἀπὸ τὸν π. Σεραφεὶμ Φαράσογλου, ἀναφέρεται μὲ καμάρι ὅτι ἔψαλε στὸ ἱστορικὸ γεγονὸς τῆς ἐπιδόσεως τοῦ «Τόμου ἀγάπης» πρὸς τὸν πάπα μέσα στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Λατερανοῦ στὴ Ῥώμη παρουσίᾳ τοῦ πάπα καὶ ἀντιπροσώπων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τὸ ἔτος 1972. Ἐπίσης στὴ γνωστὴ στὸν ἱεροψαλτικὸ κόσμο ἐκπομπὴ τοῦ Ῥαδιοφωνικοῦ σταθμοῦ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος «Πρόσωπα καὶ Παράδοση», ποὺ μεταδιδόταν ἕως προσφάτως, ὁ τότε προσκεκλημένος τῆς ἐκπομπῆς Λαμπαδάριος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Θωμᾶ Ἀμπελοκήπων (Γουδῆ) κ. Πέτρος Πάτρας ἀναφέρεται μὲ ἰδιαίτερη ἱκανοποίηση στὴ συμμετοχή του μὲ τὴ χορῳδία τοῦ Α.Μ.Μ.τ.Χ.Ε. Θεοδώρου Βασιλικοῦ στὸ Πανθρησκειακὸ συνέδριο τῆς Ἀσσίζης.
Δὲν τὰ γράφω αὐτὰ θέλοντας νὰ σπιλώσω τὴ μνήμη καταξιωμένων Ἀρχόντων Πρωτοψαλτῶν οὔτε νὰ δυσφημίσω ἐν ἐνεργείᾳ ἀξιολογότατους Πρωτοψάλτες καὶ διευθυντὲς περίφημων χορῳδιακῶν σχημάτων. Ἐξάλλου ὁ κ. Ἀγγελίδης ὑπῆρξε διδάσκαλός μου καὶ ἐγὼ συνεργάτης του στὸ Βυζαντινὸ Χορὸ Τρόπος. Ἁπλῶς μὲ λυπεῖ βαθύτατα ἡ λανθασμένη ὀπτικὴ γωνία ἀπὸ τὴν ὁποία βλέπουν τὴν ὕψιστη αὐτὴ λειτουργικὴ τέχνη τῆς Ἐκκλησίας οἱ ἐκπρόσωποι καὶ ἐκφραστές της."
1 σχόλιο:
Η ψαλτική εκκλησιαστική βυζαντινή Τέχνη δεν πρέπει να υπηρετεί τον οικουμενισμό ή τον συγκρητισμό και τη συνύπαρξη με άλλα δόγματα. Έγιναν λάθη στο παρελθόν, αφού και άλλες χορωδίες, εκτός από αυτές που αναφέρετε, έχουν συμμετάσχει σε παρόμοιες εκδηλώσεις. Υπάρχει μια λεπτή γραμμή, κόκκινη; με τη σημερινή φρασεολογία της κρίσης-αν και ποδοπατήθηκε-: Πιστεύω ότι δεν είναι "αμάρτημα" σε ένα φεστιβάλ χορωδιών ή μουσικής, αν συμμετάσχουν χορωδίες ορθόδοξου βυζαντινού χορού χωριστά από άλλα ετερόδοξα μουσικά σχήματα και αλλόθρησκες χορωδίες. Όμως, από το σημείο αυτό μέχρι τη σύμπραξη και την μίξη υπάρχει χάσμα μέγα. Χρειάζεται πολλή προσοχή. Αν δεν κάνω λάθος, από αφέλεια ή μεγαλαυχία κάποιοι μεγάλοι ή καταξιωμένοι (πρωτο)ψάλτες-ονόματα δεν λέμε- πέρασαν τη διαχωριστική γραμμή και δυστυχώς, έλαβαν τα επίχειρα από τη θεία δύναμη. Στο παρελθόν, έχοντας "εσωτερικό έλεγχο" απέφυγα να συμμετάσχω σε τέτοια σχήματα. Χρειάζεται αντίσταση, εσωτερικό αγώνα και μεγάλη δύναμη για να μην απεμπολήσουμε "τα άγια της κυσί".
Με εκτίμηση
Δρ Απόστολος Βετσόπουλος
Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων
Δημοσίευση σχολίου