ερμηνεία απολυτικίου δευτέρου ήχου

Ὅπως γνωρίζουμε ὑπάρχουν ὀκτώ ἦχοι τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς, οἱ ὁποῖοι ἐναλλάσσονται κάθε ἑβδομάδα, ἀπό τόν πρῶτο ἦχο μέχρι τόν πλάγιο τοῦ τετάρτου ἦχο.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, πού ἔγραψε ὅλα τά τροπάρια τῆς Ὀκτωήχου, τά ὁποῖα ψάλλουμε κάθε Σάββατο στόν Ἑσπερινό καί τήν Κυριακή τό πρωΐ, ἔχει γράψει καί τά γνωστά Ἀπολυτίκια κάθε ἤχου. Μέ ὅλα αὐτά τά τροπάρια ὑμνεῖται τό μεγάλο καί μοναδικό γεγονός στήν ἱστορία, ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ.

Τό ἀναστάσιμο Ἀπολυτίκιο τοῦ δευτέρου ἤχου εἶναι τό ἀκόλουθο:

«Ὅτε κατῆλθες πρός τόν θάνατον, ἡ ζωή ἡ ἀθάνατος, τότε τόν ᾅδην ἐνέκρωσας τῇ ἀστραπῇ τῆς θεότητος• ὅτε δέ καί τούς τεθνεῶτας, ἐκ τῶν καταχθονίων ἀνέστησας, πᾶσαι αἱ δυνάμεις τῶν ἐπουρανίων ἐκραύγαζον• Ζωοδότα Χριστέ, ὁ Θεός ἡμῶν δόξα σοι».

Ἡ μετάφρασή του εἶναι ἡ ἑξῆς:

«Ὅταν κατέβηκες στόν θάνατο, Ἐσύ Χριστέ, πού εἶσαι ἡ ζωή ἡ ἀθάνατος, τότε ἐνέκρωσες τόν ἅδη μέ τήν ἀστραπή τῆς θεότητός Σου. Ὅταν δέ καί τούς νεκρούς ἀνέστησες ἀπό τά καταχθόνια τοῦ ἅδου, τότε ὅλες οἱ δυνάμεις τῶν ἐπουρανίων ἐκραύγαζαν. Δόξα σέ Σένα, Ζωοδότα Χριστέ, πού εἶσαι Θεός μας».

Θά καταγραφοῦν μερικά ἑρμηνευτικά σχόλια στό ἀναστάσιμο αὐτό Ἀπολυτίκιο.

Ἀπό τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γνωρίζουμε ὅτι ἡ ψυχή τοῦ Χριστοῦ μέ τήν θεότητά Του, δηλαδή χωρίς νά χωρισθῆ ἀπό τήν θεότητα, κατέβηκε στόν Ἅδη, πού ἦταν ἡ χώρα τοῦ θανάτου καί ἐκεῖ ἦταν κλεισμένες οἱ ψυχές τῶν ἀνθρώπων, ἀφοῦ μέχρι τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ὁ θάνατος εἶχε μεγάλη δύναμη καί κυριαρχοῦσε στούς ἀνθρώπους. Αὐτό τό γράφει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος: «Ἐν ᾧ καί τοῖς ἐν φυλακῇ πνεύμασι πορευθείς ἐκήρυξεν» (Α΄ Πέτρ. γ΄, 19), καί τό παρατηροῦμε ὡς διδασκαλία στούς ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί τήν λειτουργική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἀθάνατη ζωή, κατέβηκε στό κράτος τοῦ θανάτου καί ἐνέκρωσε μέ τό Φῶς τῆς θεότητός Του τόν Ἅδη. Εἰσῆλθε μόνος Του στό κράτος τοῦ θανάτου, χωρίς νά μπορέση ὁ θάνατος νά Τόν κρατήση. Ἡ ἱερή ἁγιογραφία παρουσιάζει τόν Χριστό νά συντρίβη τίς πύλες τοῦ Ἅδου.

Ἔκανε καί κάτι ἄλλο ὁ Χριστός στόν Ἅδη. Ἐκήρυξε μετάνοια, ὅπως γράφει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, πού εἴδαμε προηγουμένως, καί ὅσοι Τόν εἶχαν γνωρίσει μέ ἀποκαλυπτικό τρόπο, κατά τήν διάρκεια τῆς βιολογικῆς ζωῆς τους, ὅπως οἱ Προφῆτες καί οἱ δίκαιοι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, καί ὁμιλοῦσαν γιά τήν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ, Τόν ἀναγνώρισαν, πίστευσαν σέ Αὐτόν καί τούς ἀνέστησε πνευματικά, γιατί ἡ ἀνάσταση τῶν σωμάτων τους θά γίνη κατά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ.

Αὐτό τό γεγονός ἦταν πρωτάκουστο καί θαυμαστό. Γι’ αὐτό οἱ ἐπουράνιες Δυνάμεις βλέποντας αὐτό τό γεγονός ξέσπασαν σέ μιά ἔκρηξη χαρᾶς, δοξολογώντας τόν Χριστό, ἐπειδή Αὐτός, ὡς Ζωοδότης, ἔδωσε τήν ζωή στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων πού πίστευσαν σέ Αὐτόν.

Ὁ Χριστός δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνας Θεός πού δέχεται τήν τιμή καί τήν δοξολογία μας, ἀλλά εἶναι Ζωοδότης πού δίνει ζωή στούς ἀνθρώπους, εἶναι ὁ νικητής τοῦ θανάτου. Αὐτό τό γνωρίζουν οἱ δαίμονες, τό γνωρίζουν οἱ ἄγγελοι, τό γνωρίζουν οἱ ἅγιοι, ἀλλά, δυστυχῶς, τό ἀγνοοῦμε ἤ τό ξεχνᾶμε πολλοί ἀπό ἐμᾶς, γι’ αὐτό δέν ἀντιμετωπίζουμε σοβαρά τό ὅτι εἴμαστε μέλη τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή μέλη τοῦ ἀναστημένου Σώματος τοῦ Χριστοῦ.

Οἱ ἄγγελοι δοξολογοῦν τόν Θεό κραυγάζοντας γιά τό θαυμαστό αὐτό γεγονός, καί πολλοί Χριστιανοί εἶναι ἀδιάφοροι, ἀσυγκίνητοι καί μάλιστα τήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς, πού εἶναι ἡμέρα Ἀναστάσεως, Πάσχα, δέν ζοῦν ἀναστάσιμα, ὅπως θά ἔπρεπε, δέν ἐκκλησιάζονται, δέν κοινωνοῦν τό ἀναστημένο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ.

Τό τροπάριο αὐτό μᾶς δείχνει ὅτι δέν πρέπει νά φοβόμαστε κάθε Ἅδη, κάθε χῶρο θανάτου καί ἀπελπισίας, δέν πρέπει νά μᾶς καταλαμβάνη θλίψη ἀπό διάφορες δοκιμασίες πού ἔχουμε στήν ζωή μας, ἀλλά νά ἔχουμε τήν βεβαιότητα ὅτι ὁ Χριστός εἶναι Θεός καί Ζωοδότης, εἶναι Δυνατός καί, ὅταν Τόν ἐπικαλεσθοῦμε, θά συντρίψη κάθε κακό, κάθε δυσκολία καί δυσφορία πού παρουσιάζεται στήν ζωή μας, θά μᾶς ἀπαλλάξη καί ἀπό τόν πνευματικό θάνατο.

Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

το μήλον το εύοσμον

Στο κάτωθι βίντεο παρακολουθούμε το κείμενο και ακούμε το θεομητορικό μάθημα "το μήλον το εύοσμον" σε ήχο τρίτο, μετά κρατήματος. 
Πρόκειται για σύνθεση του Χουρμουζίου χαρτοφύλακος.
Αποδίδει ο καλός συνάδελφος ιεροψάλτης Ανδρέας Αγγελής.

ερμηνεία απολυτικίου Κοιμήσεως Θεοτόκου

Τά τροπάρια τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἔχουν ὑψηλά θεολογικά νοήματα, καί συγχρόνως  ἐκπέμπουν μιά πνευματική ζεστασιά, ξεκουράζουν τήν ψυχή μας πού εἶναι πληγωμένη ἀπό διάφορα γεγονότα καί δύσκολες καταστάσεις. Γιατί, ὅταν εἴμαστε ἀπογοητευμένοι ἀπό ἀνθρώπους καί ἀπό καθημερινές καταστάσεις, ὁ Θεός, ἡ Παναγία καί οἱ Ἅγιοι μᾶς ἀναπαύουν πνευματικά.

Αὐτό μποροῦμε νά τό ἐξακριβώσουμε καί στό Ἀπολυτίκιο τῆς σημερινῆς ἑορτῆς, πού δέν ὑπάρχει Χριστιανός πού δέν τό γνωρίζει καί τό σιγοψάλλει, ὅταν τό ψάλλουν οἱ ἱεροψάλτες. Ψάλλουμε:

«Ἐν τῇ Γεννήσει, τήν παρθενίαν ἐφύλαξας∙ ἐν τῇ Κοιμήσει, τόν κόσμον οὐ κατέλειπες Θεοτόκε, μετέστης πρός τήν ζωήν, Μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς, καί ταῖς πρεσβείαις ταῖς σαῖς λυ­τρου­μένη, ἐκ θανάτου τάς ψυχάς ἡμῶν».

Ἡ μετάφραση τοῦ Ἀπολυτικίου αὐτοῦ ἔχει ὡς ἑξῆς:

«Κατά τήν γέννησή σου Θεοτόκε, ἐφύλαξες τήν παρθενία σου, καί κατά τήν κοίμησή σου δέν ἐγκατέλειπες τόν κόσμο. Μετατέθηκες πρός τήν ζωή, ἐσύ πού ὑπάρχεις μητέρα τῆς ζωῆς, καί μέ τίς δικές σου πρεσβεῖες ὁ Χριστός, πού εἶναι ἡ ζωή, λυ­τρώνει τίς ψυχές μας ἀπό τόν θάνατο».

Θά κάνω μερικά σχόλια στό καταπληκτικό αὐτό θεολογικό Ἀπολυ­τίκιο τῆς σημερινῆς μεγάλης Θεομητορικῆς ἑορτῆς.

Κατ’ ἀρχάς, ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ἀποτελεῖ ἕνα μεγάλο μυστήριο θεολογίας, γιατί συνδέει τήν παρθενία μέ τήν μητρότητα. Δηλαδή ἔγινε Μητέρα τοῦ Χριστοῦ, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἔλαβε σάρκα ἀπό αὐτήν, ἐκ Πνεύματος Ἁγίου, κυοφορήθηκε ἐννέα μῆνες στήν κοιλία της, γεννήθηκε ἀπό αὐτήν, χωρίς νά καταργηθῆ ἡ παρθενία της, ψυχική καί σωματική. Αὐτό εἶναι ἕνα μυστήριο πού δέν μπορεῖ νά τό ἀντιληφθῆ ἡ ἀνθρώπινη λογική. Γι’ αὐτό ὁ ὅρος Θεοτόκος εἶναι ἐφάμιλλος μέ τόν ὅρο ἀειπάρθενος, καί δέν μποροῦν αὐτοί οἱ δύο ὅροι (Παρθένος καί Θεοτόκος) νά χωρισθοῦν μεταξύ τους.

 Ὅπως ὁ Ἀναστάς Χριστός ἐξῆλθε ἀπό τόν τάφο πού ἦταν ἐσφραγισμένος, καί εἰσῆλθε στό Ὑπερῶο, γιά τόν φόβο τῶν Ἰουδαίων, γιά νά συναντήση τούς Μαθητές Του, ἐνῶ οἱ θύρες ἦταν κλεισμένες, ἔτσι καί ὁ Θεός Λόγος εἰσῆλθε στήν κοιλία τῆς  Θεοτόκου καί ἐξῆλθε ἀπό αὐτήν χωρίς νά καταστραφῆ ἡ παρθενία της. Ὅλα ὅσα συμβαίνουν στόν Χριστό καί στήν Παναγία εἶναι μυστήρια. Ὁ Χριστός θεραπεύει ἀσθένειες καί δέν δημιουργεῖ πληγές. Σέ αὐτό ἔγκειται τό μεγάλο μυστήριο τῆς ἀειπαρθενίας τῆς Θεοτόκου πού οἱ ἁγιογράφοι τό εἰκονίζουν μέ τρία ἀστέρια, ἕνα στήν κεφαλή καί τά ἄλλα στούς ὤμους της.

Ἔπειτα,  ἡ Θεοτόκος Μαρία, αὐτή πού ἦταν μητέρα τῆς ζωῆς, μέ τήν ἔνδοξη κοίμησή της μετατέθηκε στήν ζωή. Ἐδῶ ἐννοεῖται ὁ Χριστός, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἡ πραγματική ζωή τῶν ἀνθρώπων. Ἄλλωστε, Αὐτός ὁ Ἴδιος διακήρυξε: «Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή» (Ἰω. ιδ΄, 7). Αὐτός εἶναι ἡ ὁδός τήν ὁποία βαδίζει ὁ ἄνθρωπος, Αὐτός εἶναι ἡ ἀλήθεια, πού φωτίζει τόν ἄνθρωπο καί βλέπει τήν ἀλήθεια, καί Αὐτός εἶναι ἡ ζωή, διότι χορηγεῖ στούς ἀνθρώπους τήν ζωή.

Ἡ μετάσταση τῆς Παναγίας πρός τόν Υἱό της καί Θεό της εἶναι μετάσταση ὁλοκλήρου τῆς ὑπάρξεώς της, δηλαδή μετάσταση σώματος καί ψυχῆς. Στούς ἁγίους Πατέρες γίνεται λόγος γιά τό ὅτι ὁ Χριστός τήν ἀνέστησε καί σωματικά, καί τώρα ὑπάρχει στούς οὐρανούς, πλησίον τοῦ Χριστοῦ, καί μέ τό σῶμα της. Ἔτσι, ἡ μετάσταση τῆς Θεοτόκου προηγήθηκε τῆς ἀναστάσεως ὅλων τῶν νεκρῶν κατά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ.

Ὅμως, παρά τήν μετάσταση τῆς Θεοτόκου στούς οὐρα­νούς, ἐκείνη δέν ἐγκατέλειψε τόν κόσμο πού ἀγαπᾶ, ἰδιαι­τέρως ἐκείνους πού τήν ἐπικαλοῦνται. Γι’ αὐτό πρεσβεύει στόν Υἱό της καί Θεό της γιά ὅλους μας. Ὁ Χριστός εἶναι ὁ πραγματικός Λυτρωτής, Αὐτός νίκησε τόν θάνατο, τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο, ἀλλά ἡ Παναγία πρεσβεύει γιά μᾶς στόν Χριστό. Καί ἡ πρεσβεία της, ἡ μεσιτεία της εἶναι πολύ δυνατή.

Βέβαια, αὐτό δέν μειώνει καθόλου τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἀγάπη πού ἔχει γιά μᾶς, ἀλλά «πολύ ἰσχύει δέησις δικαίου ἐνεργουμένη» (Ἰακ. ε΄, 16), πολύ περισσότερο δέ «μητρός ἐνεργουμένη». Ἄλλωστε, ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός ἔδωσε πολλή Χάρη στήν Μητέρα Του, πού Τόν κυοφόρησε, Τόν γέννησε, Τόν μεγάλωσε καί πόνεσε, κατά ἄνθρω­πο, γι’ Αὐτόν.

Στό τροπάριο λέγεται σαφῶς ὅτι ὁ Χριστός πού εἶναι ἡ ἀληθινή ζωή, μέ τίς πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου, λυτρώνει τίς ψυχές μας ἀπό τόν θάνατο. Ὅταν ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, πού μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀθάνατη, λόγῳ τῆς ἁμαρτίας στερηθῆ τήν φωτιστική καί θεοποιό ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, τότε ὁ ἄνθρωπος ἐπικαλεῖται τήν Παναγία καί ἐκείνη πρεσβεύει στόν Υἱό της καί Θεό της καί ἀνασταίνεται πνευματικά.

Ὑπάρχει ἡ βιολογική ζωή, ὑπάρχει καί ἡ πνευματική ζωή. Ἡ βιολογική ζωή δέν μπορεῖ νά ἱκανοποιήση πλήρως τήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου. Δηλαδή οἱ βιολογικές λειτουργίες τοῦ σώματος δέν μποροῦν νά ἱκανοποιήσουν τήν πείνα καί τήν δίψα τοῦ ἀνθρώ­που γιά αἰώνια ζωή, γιά τήν συνάντησή του μέ τόν Θεό.

Γι’ αὐτό θά πρέπει νά ἐπιθυμοῦμε αὐτήν τήν ἀληθινή ζωή καί νά ἐπικαλού­μαστε τήν Παναγία μας γιά νά ἔχουμε πληρότητα νοήματος ζωῆς, γιά νά κινούμαστε πάνω ἀπό τά βιολογικά καί τά κοινωνικά θέματα.

Ὁ Μητροπολίτης

† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

c.d. με ύμνους Κοιμήσεως Θεοτόκου από τον Ανδρέα Φούκα

Την πρώτη του δισκογραφική δουλειά με βυζαντινούς ύμνους για την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου προετοίμασε και παρουσιάζει στο ευρύ κοινό ο μουσικός και πρωτοψάλτης του ιερού ναού Αγίου Γεωργίου Ματαράγκας Ανδρέας Π. Φούκας (με καταγωγή από τα Καλύβια Αγρινίου).
Διαπιστώνουμε ότι ο φίλος Ανδρέας βάζει όλο το μεράκι και την τέχνη του, έχει επιμεληθεί άριστα τα ισοκρατήματα, μάς εκπλήσσει με το υπέροχο αποτέλεσμα. Κυριολεκτικά αυτό το c.d. ακούγεται πολύ ευχάριστα και δίνει όλο το ηχόχρωμα από το μεγάλο πανηγύρι του Αυγούστου, την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που όλοι οι χριστιανοί ιδιαιτέρως ευλαβούμαστε. Θερμά συγχαρητήρια! Καλοτάξιδο!
Αναρτούμε τα εξώφυλλα του δίσκου, όπου φαίνονται τα περιεχόμενα, αλλά κι ένα σχόλιο του ίδιου του δημιουργού στο facebook.

«Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος διότι κρατώ στα χέρια μου την πρώτη μου δισκογραφική δουλειά με Βυζαντινούς Ύμνους!!! Συγκεκριμένα με ύμνους της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου…
Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους συνέβαλαν για αυτόν τον δίσκο… Πρώτον τον Δάσκαλο μου Λεωνίδα Σκιαδά για την συμμετοχή του , τον ευχαριστώ και εύχομαι ότι καλύτερο για αυτόν και την οικογένειά του… Δεύτερον τον φίλο και συνεργάτη Παύλο Μπερμπερίδη (Studio Up) άριστο τεχνικό ήχου, ο οποίος προσέγγισε άριστα την ηχητική αισθητική του μουσικού είδους αυτού και έβγαλε ένα άριστο κρυστάλλινο αποτέλεσμα … Από καρδιάς τον φίλο και συνεργάτη Νίκο Ίβρο (Nikos Ivros) για τις υπέροχες φωτογραφίες του ( χρησιμοποιήθηκαν για το εξώφυλλο). Τον Παναγιώτη Καλαμπάκα ¨Ηχογέννηση¨ για τον σχεδιασμό μακέτας και την αναπαραγωγή του δίσκου…και τέλος τον αγαπημένο φίλο και συνάδελφο Ανδρέα Αγγελή, για την καθοδήγηση του και τις πολύτιμες συμβουλές του!!!
Σας ευχαριστώ πολύ, Καλή Παναγιά!!!

Χρυσοπλοκώτατε πύργε...

Μια ενδιαφέρουσα παράδοση για την προέλευση αυτού του μικρού υμνολογικού διαμαντιού διασώζει ο αείμνηστος πρωτοπρεσβύτερος Κων/νος Καλλίνικος, στο περισπούδαστο έργο "ο χριστιανικός ναός και τα τελούμενα εν αυτώ".

«Κατά τινα συμπαθῆ παράδοσιν, τὰ ἐξαποστειλάρια τοῦ μεγ. παρακλητικοῦ κανόνος ἦσαν κατ᾿ ἀρχάς τρία· ἀλλ᾿ εἰς ταῦτα ἀκολούθως προσετέθη ἐπὶ Τουρκοκρατίας καὶ τὸ δ΄ ἐξ ἀφορμῆς τοιᾶσδε.
Ἀρχιερεὺς ἐκ τῶν πολλῶν ἐκείνων ἀνωνύμων μαρτύρων, ὧν βρίθουσι τὰ μαρτυρολόγια τῶν νεωτέρων μας χρόνων, συνελήφθη τῇ κελεύσει τοῦ τυρράνου καὶ ἀπήγετο εἰς θάνατον. Φθάσας δὲ εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ λόφου, ἐφ᾿ οὗ εἶχε στηθῇ τὸ ἰκρίωμά του καὶ ἀτενίσας ἐκεῖθεν τήν ποτε χριστιανικωτάτην πόλιν τῶν Κωνσταντίνων καὶ Ἰουστινιανῶν δορυάλωτον ὑπὸ τὴν σκοτομήνην τῆς ἀνομίας ἁπλουμένην, βαθὺν ἀφῆκε στεναγμόν· καὶ ὑψώσας πρὸς οὐρανοὺς τὰ κάθυγρα βλέμματα, μεγαλοπρεπῶς καὶ ἐν ἐμπνεύσει ἀπήγγειλε:
Χρυσοπλοκώτατε πύργε, καὶ δωδεκάτειχε πόλις, ἡλιοστάλακτε θρόνε, καθέδρα τοῦ βασιλέως, ἀκατανόητον θαῦμα, πῶς φέρεις νῦν τὸν δεσπότην ! ! . . .
Οἱ δήμιοι ἐξέλαβον τὰ λεγόμενα ὡς ὑστάτην προσευχὴν τοῦ θύματός των. Ἀλλ᾿ οἱ εἰς τὸ ἀνώνυμον μαρτύριον παραστάντες Χριστιανοὶ ἀπεταμίευσαν εὐλαβῶς ἐν τῇ μνήμῃ τὰ ρήματα ἐκεῖνα καὶ προσεκόλλησαν μετέπειτα εἰς τόν παρακλητικὸν τοῦ ἐστεμμένου μελῳδοῦ κανόνα (Θεοδώρου του Λασκάρεως), ἐλαφρότατα τὸ τέλος παραλλάξαντες, διὰ νὰ πορίζωνται ἑκάστοτε ὠφέλειαν διπλῆν: νὰ ὑμνῶσι τὴν πολιοῦχον τῆς Ἑπταλόφου καὶ νὰ ἀναζωπυρῶσιν ὑπὸ τὸ θ. θυσιαστήριον ἐγκρύπτους καὶ ἀκαταδαμάστους τοὺς πόθους των πρὸς ὅ,τι ἀποτελεῖ τὴν ἱερὰν Σιὼν τῆς βαβυλωνίου αἰχμαλωσίας των». 

ομιλία στην Κυριακή Ζ΄ Ματθαίου

Η ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΖΩΗ

(ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ)

Ιωάννου Αν. Γκιάφη

 Θεολόγου- Πολιτικού Επιστήμονος  

Ως αξιόποινη πράξη με βάση τον Ποινικό Κώδικα θεωρείται και η συκοφαντική δυσφήμηση.  "Εάν κάποιος ισχυριστεί ή διαδώσει για κάποιον άλλον ενώπιον τρίτου ψευδές γεγονός, το οποίο μπορεί να βλάψει την τιμή ή την υπόληψη του άλλου, και ο υπαίτιος γνώριζε ότι το γεγονός είναι ψευδές, ο υπαίτιος τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών''(αρ. 362-363 ΠΚ). Η συκοφαντική δυσφήμηση αντιμετωπίζεται ως ένα πλημμέλημα το οποίο συνεπάγεται κι ανάλογη ποινή.  Αυτό δεικνύει πως όχι μόνο δεν περνά απαρατήρητο από τον έλληνα νομοθέτη, αλλά κατατάσσεται μεταξύ των ποινικών αδικημάτων.

Η συκοφαντία δεν είναι ένα τωρινό φαινόμενο. Η καταγωγή της εντοπίζεται στην Αρχαία Αθήνα. Εκεί σύμφωνα με την αρχαία ελληνική ιστορία, ο Συκοφάντης ήταν εκείνος που πρόδινε, παρά τον νόμο, εξαγωγείς σύκων από την Αττική, πράγμα που ήταν απαγορευμένο. Ως έκνομη πράξη συναντάται και στα έργα του Πλάτωνα και του Λυσία. Μήπως ο Σωκράτης δεν οδηγήθηκε στη φυλακή και κατόπιν στον θάνατο εξαιτίας διαβολών και διαφόρων συκοφαντιών; Άρα κατανοείται πως η συκοφαντία είναι ένα πανάρχαιο φαινόμενο που στις μέρες μας ποινικοποιείται.

Γεννάται όμως ίσως ο προβληματισμός γιατί να αναφερόμαστε στην συκοφαντία, στην απόδοση ψευδών κατηγοριών εναντίον άλλου προσώπου. Τι σχέση άραγε ενυπάρχει μεταξύ αυτής και της σημερινής ευαγγελικής περικοπής; Ο ιερός ευαγγελιστής Ματθαίος μας παρουσιάζει την θαυματουργική θεραπεία δύο τυφλών και ενός δαιμονισμένου κωφού από τον ''Μέγα Ιατρό των ψυχών και των σωμάτων ημών'', τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Παράλληλα μας δείχνει και το πως αντιμετώπισαν τα θαυμάσια αυτά γεγονότα οι παρευρισκόμενοι όχλοι και οι αυτόπτες μάρτυρες Φαρισαίοι. Ενώ ο λαός του Θεού εκφράζει τον θαυμασμό του, λέγοντας: "ουδέποτε εφάνη ούτως εν τω Ισραήλ'' (Ματθ. θ' 33), οι Φαρισαίοι αντιδρούν και προσάπτουν μια ψευδή κατηγορία στον Χριστό. Διαβάλουν τον Κύριο, υποστηρίζοντας ότι: "Αυτός με την βοήθεια και την συνεργεία του άρχοντος των δαιμονίων εκβάλει από τους πάσχοντες τα δαιμόνια''(Ματθ. θ' 34). Μπορεί να βλέπουν διαρκώς  μεγάλα και ανυπέρβλητα στη λογική θαύματα του Κυρίου μας, αλλά αδυνατούν να πεισθούν για την θεότητά Του και τα αποδίδουν στον πονηρό. Αντί να παραδεχθούν την παντοδυναμία Του, διαστρέφουν την αλήθεια. Καταπνίγουν μέσα τους κάθε ίχνος δικαιοσύνης και καταφεύγουν στην άνανδρη και επονείδιστη πράξη της συκοφαντίας. Κυριευμένοι από εγωισμό και έντονο φθόνο για τον Διδάσκαλο Κύριο, προσπαθούν επιστρατεύοντας ψευδή στοιχεία να τον εξοντώσουν και να τον εκμηδενίσουν στα μάτια του άδολου και καλοπροαίρετου λαού.

Ο ερμηνευτής Ζιγαβηνός θα γράψει: '' Οι Φαρισαίοι φθάνουν στο σημείο αυτό χωρίς κανένα ίχνος ντροπής, να "φλυαρούν ευέλεγκτα" κατά του Κυρίου. Διότι είναι φυσικό όποιος είναι φιλικά προσκείμενος στον Διάβολο, στόχο έχει όχι την προκοπή, αλλά την ζημιά του άλλου. Διδάσκει την αμαρτία και απομακρύνει τους ανθρώπους από τον Θεό[1].'' Όμως ο Χριστός μέσα από την επίγεια βιωτή Του αναδείχθηκε συνεργός του Σατανά ή διάκονος του θελήματος του Θεού Πατρός στον κόσμο; Αυτός δεν ευεργετεί πάντοτε τους ανθρώπους; Αυτός δεν διδάσκει την αρετή; Αυτός δεν προσάγει όλους στον Θεό; Πως λοιπόν είναι δυνατόν να συμπλέει με τις σκοτεινές δυνάμεις; 

Ο Σωτήρας Χριστός ήλθε για την σωτηρία και όχι την απώλεια των αθάνατων ψυχών. Δικαίως ο Ιερός Χρυσόστομος θα συμπληρώσει πως: ''Ο δαίμων βλάπτει και ουκ ευεργετεί.[2]'' Ο δαίμων ποτέ δεν θέλει την λύτρωση του ανθρώπου, απεναντίας την πνευματική καταστροφή του. Είναι μεγίστη συκοφαντία, υπερβολή κακίας, το ότι ο Κύριος συνεργάζεται με τον άρχοντα των δαιμονίων. Πρόκειται για δύο εκ διαμέτρου αντίθετα υπαρκτά πρόσωπα (Χριστός-Διάβολος). Ο ένας είναι συνυφασμένος με τα ολοκάθαρα πονήματα της ημέρας και ο έτερος με τα βέβηλα έργα του σκότους.

Η συκοφαντία των Φαρισαίων κατά του Ιησού δεν παρατηρείται μόνο μέσα από την σημερινή ευαγγελική διήγηση. Κι άλλες φορές στην επίγεια διαδρομή του Χριστού συλλαμβάνονται να παραλογίζονται και να κρίνουν αδίκως τον Διδάσκαλο. Μήπως με ψευδείς κατηγορίες δεν τον οδήγησαν στο Πραιτόριο και από εκεί στον πιο ατιμωτικό θάνατο, τον σταυρικό θάνατο; Δυστυχώς όταν ο νους του ανθρώπου σκοτίζεται από το μίσος και την εμπάθεια για τους συνανθρώπους του, οδηγείται ακόμη και σε εγκληματικές ενέργειες. Την οδό της συκοφαντίας ακολουθούν και σήμερα αρκετοί άνθρωποι, είτε διαβάλλοντας τον διπλανό τους, μη μπορώντας να αντέξουν την πρόοδό του, είτε συκοφαντώντας ακόμη και τον Αρχηγό και Θεμελιωτή της πίστης μας. Αφενός υπάρχουν εκείνοι που καταφεύγουν στην δυσφήμηση ''του άλλου'', εξαιτίας του φθόνου τους για αυτόν. Αφετέρου υπάρχουν κι εκείνοι που κακολογούν περί την χριστιανική πίστη, διότι είναι τυφλωμένοι από τις πάσης φύσεως πρόσκαιρες κοσμοθεωρίες. Παρότι βρισκόμαστε 2000 χρόνια μετά την έλευση του Θεανθρώπου επί της γης, εντούτοις η πολεμική εναντίον Του συνεχίζεται αμείωτη από τα διάφορα αθεϊστικά και αιρετικά καρκινώματα. Μπορεί όμως ο Χριστός να συκοφαντείται και στο πρόσωπό Του όλο το χριστεπώνυμο πλήρωμα, αλλά λησμονάτε ότι η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία έχει οικοδομηθεί επάνω σε "ασάλευτο πέτρα".

Πόσοι πολέμιοι καταγράφηκαν στην ιστορία ως οι διώκτες του χριστιανισμού και εξαφανίστηκαν από προσώπου γης; Αντίθετα "το ρήμα Κυρίου μένει εις τον αιώνα''. Μπορεί και σήμερα με διάφορους τρόπους και μεθόδους (έντυπους, ηλεκτρονικούς, τηλεοπτικούς κ. ά.) να πολεμείται ο Χριστός και να χλευάζεται η χριστιανική ζωή, όμως ο δρόμος του ιερού ευαγγελίου έχει αιώνιο προορισμό. Ο Άγιος Νεκτάριος επίσκοπος Πενταπόλεως έγραφε: "Την συκοφαντία την έχει εφεύρει ο διάβολος. Η γλώσσα του συκοφάντη είναι σαν το δηλητήριο του σκορπιού. Ο συκοφάντης απλώνει τα ψέματά του και διαβάλει τα πάντα. Όμως ο Κύριος θα εξολοθρεύσει, εν ημέρα κρίσεως, πάντα τα χείλη τα δόλια[3]." Όχι μόνο η συκοφαντία πρέπει να εξαφανιστεί από τη ζωή μας, αλλά και τους συκοφάντες να τους απομακρύνουμε από δίπλα μας. Στη ζωή μας ας  πρυτανεύει η αλήθεια του Κυρίου, η οποία μένει απαρασάλευτη εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν!    

---

[1] Τρεμπέλα Παναγιώτη, Υπόμνημα εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, εκδ. "Σωτήρ", Αθήνα 2008⁶, υποσ. 34(3), σ. 181.

[2] Ο. π. σ. 181.

[3] Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, Το γνωθι σ' αυτόν (Κείμενα Αυτογνωσίας), εκδ. Άθως, Αθήνα 2014⁴, σ. 249-250.