Τετάρτη 29 Ιουνίου 2022

Μικρασία αλησμόνητη

 Στα 100 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή ήταν αφιερωμένη η ετήσια συναυλία της σχολής Βυζαντινής Μουσικής Αγρινίου. Η εκδήλωση έλαβε χώρα στην αίθουσα εκδηλώσεων του Παπαστρατείου Μεγάρου της Γυμναστικής Εταιρείας Αγρινίου το βράδυ της Κυριακής, 26 Ιουνίου 2022.

Μετά την εισαγωγή από τον Διευθυντή της Σχολής κ. Κωνσταντίνο Καντάνη, το χορωδιακό σύνολο βυζαντινής μουσικής, υπό την διεύθυνση του κ. Κωνσταντίνου Λανάρα, έψαλλε ύμνους από την ακολουθία του αγίου ιερομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης και ύμνους τονισμένους από τον Νικόλαο, πρωτοψάλτη της Αγίας Φωτεινής Σμύρνης.

Στη συνέχεια, το χορωδιακό σύνολο παραδοσιακής μουσικής, υπό την διεύθυνση του κ. Παναγιώτη Μήτσου τραγούδησε παραδοσιακά μικρασιάτικα τραγούδια με τη συνοδεία μουσικών οργάνων.

Την εκδήλωση έκλεισε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος με ευχές προς τα παιδιά και τους γονείς και με την απονομή των Διπλωμάτων και των Πτυχίων βυζαντινής μουσικής στους αποφοιτήσαντες σπουδαστές, κατά το σχολικό έτος 2020-2021.

Ο Σεβασμιώτατος εξέφρασε την χαρά του για το άρτιο αποτέλεσμα που εκφράζει τον σεβασμό στην παράδοση και τόνισε ότι είναι πολύ σημαντικό να κρατάμε την παράδοση στη βυζαντινή μουσική, την παράδοση στο παραδοσιακό τραγούδι, την παράδοση στη ζωή της εκκλησίας μας.

Αναφέρθηκε στον μακαριστό Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας Κοσμά που διετέλεσε Πρόεδρος της Σχολής και στήριξε με κάθε τρόπο το έργο της, όλα αυτά τα χρόνια.

Επίσης, ιδιαίτερη αναφορά έκανε στον μακαριστό ιδρυτή της Σχολής, πρωτοψάλτη Γεράσιμο Πρεβεζιάνο, με τον οποίο διατηρούσε στενή φιλία, και, όπως είπε, γνώριζε πολύ καλά τον αγώνα που έκανε για να ιδρύσει τη Σχολή και τις προσπάθειες και τα εμπόδια που αντιμετώπισε. Το αποτέλεσμα όμως που καμαρώσαμε σήμερα είναι «καρποί» του δικού του έργου και είναι πολύ σημαντικό αυτό γιατί δείχνει πόσο σπουδαίο «δένδρο» υπήρξε ο Γεράσιμος Πρεβεζιάνος. Είναι σημαντικό να περνά κανείς από έναν τόπο και να αφήνει παράδοση, να αφήνει καρπούς.

Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου αναφέρθηκε στις αιτίες που οδήγησαν στην Μικρασιατική Καταστροφή, καθώς και στον πολιτισμό και τη φιλοσοφική σκέψη που αναπτύχθηκε στα παράλια της Ιωνίας. Τόνισε ότι ενώ έπεσε η Χριστιανική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και καταστράφηκε η Μικρασία αυτός ο πολιτισμός δεν χάθηκε, αλλά συνεχίζει να υπάρχει μέχρι σήμερα ως τέχνη, ως μουσική, ως τραγούδι. Αυτή τη Ρωμέικη παράδοση τη συναντάμε όχι μόνο στην Μέση Ανατολή, αλλά και στη Δύση, στην Ευρώπη, στη Ρωσία, παντού όπου υπάρχουν άνθρωποι που νιώθουν και εκφράζονται ως Ορθόδοξοι Ρωμηοί.

Ολοκληρώνοντας, ευχήθηκε να κρατάμε την Ρωμηοσύνη, η οποία είναι φωτιά πνευματική, φωτιά εσωτερική και αυτή τη φωτιά να τη σκορπάμε παντού.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν ο Αντιδήμαρχος κ. Κωνσταντίνος Ζώης, ως εκπρόσωπος του Δημάρχου Αγρινίου, Δημοτικοί Σύμβουλοι, πολιτευτές, ο Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αιτωλοακαρνανίας κ. Αθανάσιος Σαρδέλης και πλήθος γονιών, μαθητών και φίλων της Σχολής.







 

 

 

Κυριακή 26 Ιουνίου 2022

αιωνία η μνήμη του Ευάγγελου Μποτσέτου

 ΕΞΕΔΗΜΗΣΕΝ ΕΙΣ ΚΥΡΙΟΝ Ο ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗΣ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΣ

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Χ. ΜΠΟΤΣΕΤΟΣ

 Με εύλογη συγκίνηση και αίσθημα χαρμολύπης εψάλη την Παρασκευή 17-06-2022 στις 18:00 το απόγευμα στον περικαλλή Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Παραβόλας η κηδεία του αειμνήστου Πρωτοψάλτου και Υμνογράφου Ευάγγελου Χ. Μποτσέτου, ο οποίος υπηρέτησε με πίστη και ευσυνειδησία την σημαντική αυτή ενορία για περίπου εβδομήντα συναπτά έτη σε αγαστή συνεργασία με τους αξίους διαδοχικά εφημερίους, μακαριστούς πλέον, π. Γεώργιον Παπαπαναγιώτου και π. Κωνσταντίνον Τσούφη, στη συνέχεια δε, επί σαρανταοκτώ έτη, με τον πολυσέβαστο π. Αριστείδη Αντωνιάδη.

Ο Ευάγγελος Χ. Μποτσέτος, ο οποίος, κατά την ογδονταπεντάχρονη ζωή του επί της γης, διακρίθηκε για το αναλλοίωτο και σπουδαίο βυζαντινό ύφος της μουσικής του συγκρότησης και ερμηνείας, όπως και για το ακμαίο Ορθόδοξο ήθος του, έτυχε της καθολικής αποδοχής και αναγνώρισης, αφιερώνοντας τον εαυτό του εις δόξαν του Τριαδικού Θεού και εις την υπηρεσία του Χριστεπωνύμου πληρώματος, το οποίο παρά τις αναπάντεχα κακές καιρικές συνθήκες, πριν και κατά την ώρα της νεκρώσιμης ακολουθίας, προσήλθε στον Ιερό Ναό για τον τελευταίο ασπασμό του σεπτού σκηνώματός του.

Στην Εξόδιο Ακολουθία έλαβαν μέρος ο Πρωτοσύγγελος της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας, Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης π. Επιφάνιος Καραγεώργος, ο Καθηγούμενος της Ι.Μ. Αγίας Άννας του Αγίου Όρους, π. Νεκτάριος Γ. Μπάδας, αναδεκτός του μεταστάντος, ο Καθηγούμενος της Ι.Μ. Αγίου Γεωργίου Αστακού, π. Ιερόθεος Κοκόσης και πλήθος Ιερέων. Τιμητικά έψαλαν, εκτός των Ιεροψαλτών του Ιερού Ναού κ.κ. Χρυσοβαλάντη Μήτσου και Ηλία Αντωνιάδη, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ιεροψαλτών Αγρινίου κ. Λεωνίδας Γαρουφαλής, καθώς και οι Ιεροψάλτες Κωνσταντίνος Μουτάφης, αναδεκτός του κεκοιμημένου, Ανδρέας Αγγελής, Νικόλαος Παππάς, Επαμεινώνδας Γιαννακάς και Κωνσταντίνος Μπαλατσιάς. Τον επικήδειο λόγο εξεφώνησε με έντονη συγκίνηση ο πρώην Δήμαρχος του τέως Δήμου Παραβόλας, κ. Βασίλειος Καπέρδας, ταπεινός, όπως είπε, μαθητής του αειμνήστου Ευάγγελου, αλλά και στενός φίλος και συνεργάτης, ο οποίος περιέγραψε με πιστότητα την προσωπικότητα και το έργο του εις Κύριον εκδιμήσαντος ευλαβούς Ιεροψάλτου.

Η ταφή της σορού έγινε στο Παλαιό Κοιμητήριο, στο Κάστρο της Παραβόλας, πλάι στην Βυζαντινή Εκκλησία της Παναγίας της Παλαιοκαστρίτσας, την οποία ο Ευάγγελος Μποτσέτος πολλαπλώς και διά βίου εξύμνησε με δέος και πίστη.

ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥ Η ΜΝΗΜΗ

Πέμπτη 23 Ιουνίου 2022

Η Προδρομική φωνή στο σημερινό κόσμο

π. Ιωάννου Αν. Γκιάφη

Πολιτικού Επιστήμονος- Θεολόγου 

 

Μελετώντας κανείς την ιστορία της ανθρωπότητας, εύκολα μπορεί να διαπιστώσει ότι ενός επαναστατικού κινήματος ή ενός ρεύματος αναγέννησης προηγήθηκαν κάποιες ξεχωριστές προσωπικότητες που προετοίμασαν την εξέλιξή τους. Άραγε δύναται κάποιος να αμφισβητήσει τον καθοριστικό αγώνα ενός Μοντεσκιέ ή ενός Βολταίρου πριν το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης(1789); Ήταν εκείνοι που πάλεψαν με τη δυναμική γραφίδα και τον έναρθρο λόγο για την πάταξη της απολυταρχίας και την προώθηση της δημοκρατίας. Αλλά και στον ελληνικό χώρο, μπορεί κάποιος να αρνηθεί την ευεργετική εθνική δράση ενός Ρήγα Φεραίου ή ενός εθνοϊερομάρτυρα Κοσμά Αιτωλού πριν την έναρξη της ελληνικής επανάστασης (1821); Και οι δύο θυσιάστηκαν για την προετοιμασία της εθνικής ανεξαρτησίας της πατρίδας μας. Επομένως όλα αυτά τα ιστορικά πρόσωπα προϋπάρχουν ως εμπνευστές και καθοδηγητές του αγώνα της απελευθέρωσης από κάθε μορφή δουλείας.

Και ίσως μετά τα προλεγόμενα μας γεννηθεί ο προβληματισμός της σχέσης αυτών των ιστορικών δεδομένων με την εκκλησιαστική εορτή της 24ης Ιουνίου. Μα, η Αγία μας Εκκλησία πανηγυρίζει την γέννηση ενός προσώπου που προηγήθηκε μεν των προαναφερομένων, αλλά προετοίμασε το λαό του Θεού να γίνει δεκτικός της "εν Χριστώ ελευθερίας". Το επίγειο πέρασμά του, από την ώρα της συλλήψεως του στην κοιλία της μητέρας του Ελισάβετ μέχρι τον μαρτυρικό του θάνατο, δεν ήταν παρά μια διαρκής προαναγγελία της έλευσης του Μεσσία Χριστού. Πράγματι ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι συνυφασμένος με το προανάκρουσμα της Θείας Χάριτος στον τότε ειδωλολατρικό κόσμο.

Η προδρομική πορεία του Βαπτιστού του Κυρίου μας, ήδη προδιαγράφεται από τον άγγελο Κυρίου στον πατέρα του, τον ιερέα Ζαχαρία, όταν τον πληροφορεί ότι η στείρα σύζυγός του θα γεννήσει υιό και θα τον ονομάσει "Ιωάννη". Τότε ο άγγελος Κυρίου του επισημαίνει συν τοις άλλοις ότι :"Καὶ αὐτὸς προελεύσεται ἐνώπιον αὐτοῦ ἐν πνεύματι.... ἑτοίμασαι Κυρίῳ λαὸν κατεσκευασμένον"(Λουκ. α', 17). Ο Άγγελος προτού καν γεννηθεί ο Τίμιος Πρόδρομος αποκαλύπτει στον ευσεβή Ζαχαρία το σχέδιο του Θεού για τον μονάκριβο γιο του. Ερμηνεύοντας ο βυζαντινός θεολόγος Ευθύμιος Ζιγαβηνός αυτή την αγγελική είδηση θα γράψει πως ο Ιωάννης "προδραμεῖται ἔμπροσθεν αὐτοῦ, κηρύσσων μετάνοιαν καὶ καταγγέλων τὴν παρουσίαν αὐτοῦ". Ο άγιος Ιωάννης όντως αναδείχθηκε ο προάγγελος του έργου του Θεανθρώπου στον κόσμο. Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος γίνεται ο διαπρύσιος κήρυκας της μετάνοιας, ως απαραίτητης προϋπόθεσης για την θεογνωσία και την θεοκοινωνία. Αλλά είναι και αυτός που καταξιώνεται ως "ο όρος των Προφητών και η αρχή των Αποστόλων", αφού προλέγει και συγχρόνως διατρανώνει τα ανεξερεύνητα μεγαλεία του Δημιουργού για τα δημιουργήματά του.

Ο στόχος του ένας ήταν: η προπαρασκευή των ψυχών για τον δρόμο της χριστιανικής αλήθειας. Αγωνιούσε διαρκώς προκειμένου ο λαός να βρίσκεται σε ετοιμότητα για την υποδοχή του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Γι' αυτό και ο Ιερός Χρυσόστομος θα τονίσει με έμφαση: ο Πρόδρομος "πολλὰ θαυμαστὰ προειπὼν περὶ τοῦ Κυρίου τὴν εἰς αὐτὸν πίστιν τοῦ λαοῦ προευτρέπισε". Αλλά και για την μετάνοια που διακήρυσσε νυχθημερόν, προσπαθούσε οι άνθρωποι να συναισθανθούν την αμαρτωλή τους κατάσταση και πετυχαίνοντας την εσωτερική τους συντριβή, να είναι πλέον προδιατιθέμενοι για την αποδοχή του πολύτιμου μαργαρίτη της ζωής τους, του Σωτήρος Χριστού.

Όμως ο άγιος Ιωάννης αναδεικνύεται και στο σημερινό γίγνεσθαι αυτός που "πολλούς ἐπιστρέφει ἐπὶ Κύριον τὸν Θεὸν αὐτῶν". Διότι ανέκαθεν ο κάθε άνθρωπος ρέπει προς την αμαρτία και την φθορά. Από τον πρώτο άνθρωπο, τον Αδάμ, μέχρι και σήμερα η ανθρωπότητα διαρκώς πίπτει, όταν καταπατά την οποιαδήποτε ευαγγελική επιταγή. Απομακρύνεται από τον Θεό και αμέσως χάνει την Χάρι Του από τη ζωή της. Το μεγάλο διακύβευμα βρίσκεται στο αν ο καθένας θα καταφέρει να ανακόψει την πορεία του προς "τα κάτω" και να ξεκινήσει τον αγώνα του για την επουράνια Βασιλεία του Θεού. Παρά την πεπτωκυία φύση του ο κάθε χριστιανός καλείται και δη μέσα από τα αγιαστικά μυστήρια της Εκκλησίας μας, να αναθερμάνει την ψυχραμένη σχέση του με τον Θεό Πατέρα. Και εδώ θα συμπληρώσει ο άγιος Μακάριος, επίσκοπος Κορίνθου ότι: "Μπορεί ο καθένας να διατηρεί τη φύση του και την προσωπικότητά του, όμως ως χριστιανός είναι γεμάτος Άγιον Πνεύμα, προσκαλούμενος αδιαλείπτως να βαδίζει την οδό της κατά χάριν θέωσης."

Όλη η χριστιανική ζωή βασίζεται στο αξίωμα: "Ἐγγίσατε τῷ Θεῷ, καὶ ἐγγιεῖ ὑμίν"(Ιακ. 4,8). Εμείς οφείλουμε να κάνουμε το πρώτο βήμα προς Αυτόν και Αυτός θα κάνει δέκα βήματα προς εμάς. Όσο κι αν πολλές φορές ορθώνονται διάφορα τείχη στην καθημερινότητά μας, ως χριστιανοί της αγάπης και της διακονίας έχουμε χρέος να τα γκρεμίζουμε. Τείχη μέσα στην κοινωνία μας! Τείχη μέσα στο εργασιακό μας περιβάλλον! Τείχη μέσα στην οικογένειά μας! Τείχη (δυστυχώς!) ακόμη και μέσα σε μια εκκλησιαστική κοινότητα! Άρα είναι επιτακτική ανάγκη να τα σπάσουμε, ώστε να μπορέσουν να εισέλθουν οι άκτιστες ενέργειες του Θεού στην ύπαρξή μας, κατορθώνοντας την προσωπική μας πνευματική σωτηρία.

Ας είναι λοιπόν ο Τίμιος Πρόδρομος ο ακοίμητος φρουρός και ο πνευματικός οδοδείχτης της ζωής μας. Να είναι η πυξίδα μας, όταν απομακρυνόμαστε απ' το μονοπάτι του Παραδείσου! Αμήν! 

 

Κυριακή 19 Ιουνίου 2022

εκδημία Ευάγγελου Μποτσέτου

 Σε ηλικία 85 ετών έφυγε από τον παρόντα κόσμο για τον ουρανό ο ευλαβής πρωτοψάλτης Ευάγγελος Μποτσέτσος. Γέννημα - θρέμμα της Παραβόλας, έμαθε από μικρός την βυζαντινή μουσική και επί μία ολόκληρη ζωή έψαλλε εκεί στον Άγιο Δημήτριο. Κυρίως χρησιμοποιούσε τα βιβλία του Αθανασίου Καραμάνη. Κλασικός, σοβαρός, ιεροπρεπής δίδαξε την τέχνη του ιερού Δαμασκηνού σε μαθητές κι έτσι κάθε Κυριακή και εορτή υπήρχε ένας μικρός χορός στο αναλόγιο.

Επίσης, ασχολήθηκε δόκιμα με την υμνογραφία. Γνώριζε την εκκλησιαστική γλώσσα και ευχερώς συνέγραφε ακολουθίες, εγκώμια, παρακλήσεις. Ουδέποτε αρνήθηκε την βοήθειά του σε κληρικούς, μοναχούς, ιεροψάλτες, λαϊκούς χριστιανούς. Το κύρος του ήταν σημαντικό και στον τομέα αυτό, όχι μόνο στην Αιτωλοακαρνανία.

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερόμασταν στην αγάπη και συνεργασία του Ευάγγελου Μποτσέτου  με τους διακόνους του αναλογίου. Πήγαινε και σε άλλους ιερούς ναούς, να συνδράμει στις πανηγύρεις, να συμψάλλει σε μοναστήρια... Υπήρξε ουσιαστικό μέλος του συλλόγου ιεροψαλτών <Άνθιμος ο αρχιδιάκονος>, μάλιστα βοήθησε ουσιαστικά στην πραγματοποίηση εκδηλώσεων παλαιότερα.

Η εξόδιος ακολουθία ετελέσθη την Παρασκευή 18 Ιουνίου 2022 στον ιερό ναό Αγίου Δημητρίου Παραβόλας με συμμετοχή 10 περίπου ιερέων. Αρκετοί ήταν οι ιεροψάλτες που προσήλθαν και έψαλλαν στα δύο αναλόγια, κάποιοι στο εκκλησίασμα. Την προσωπικότητα του μακαριστού σκιαγράφησε παραστατικά ο εκ των μαθητών και φίλων του Βασίλειος Καπέρδας, φιλόλογος - λυκειάρχης - πρώην δήμαρχος Θεστιέων.

Ευχόμαστε ο πανοικτίρμων Θεός να κατατάξει τον αείμνηστο Ευάγγελο εν χώρα ζώντων, όπου να μελωδεί με τους Αγίους και τους Αγγέλους. Έστω η μνήμη αυτού αιωνία!



Σάββατο 11 Ιουνίου 2022

Πεντηκοστή (εόρτιο κήρυγμα)

 υπό Δ.Δ., ιατρού - ιεροκήρυκος - ιεροψάλτου

Η σημερινή ημέρα λέγεται Πεντηκοστή, διότι πέρασαν πενήντα ημέρες από το Πάσχα. Εορτάζουμε σήμερα την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους πρώτους πιστούς και τη φανέρωση της Εκκλησίας. Πόσο μεγάλη σημασία έχει η παρουσία του Αγίου Πνεύματος, το είπε ο Χριστός στους μαθητές Του: - Σάς συμφέρει να φύγω εγώ. Διότι, αν δεν φύγω, δεν θα έλθει το Άγιο Πνεύμα. Καλύτερα για σας να λείπω εγώ σωματικώς, παρά να λείπει η χάρις  του Αγίου Πνεύματος. Αυτή η χάρις είναι δώρο της καλοσύνης του Θεού. O Ένας της Αγίας Τριάδος, ο αληθινός Θεός, το Πνεύμα το Άγιο, το Οποίο εκπορεύεται εκ του Πατρός και το Οποίο  έστειλε ο Κύριος στους Aποστόλους Του, Aυτό ενεργεί μέσα μας και μέσα στην αγία Εκκλησία για τη σωτηρία μας. Το Άγιο Πνεύμα γέμισε τους πρώτους πιστούς με χάρη, αγάπη, σοφία, ειρήνη και ζωή. Οι μαθητές τού Χριστού, μαζί με τις μαθήτριες και την Παναγία Μητέρα Του, εκατόν είκοσι άνθρωποι συνολικώς, ήταν συγκεντρωμένοι σ’ ένα μεγάλο κτήριο. Η ώρα ήταν τρίτη τής ημέρας, δηλαδή περίπου εννέα το πρωί. Γιατί τρίτη ώρα; Για να αποκαλύπτεται και από αυτό ότι ο Θεός είναι ένας και έχει τρεις Υποστάσεις, δηλαδή Πρόσωπα. Τότε, ξαφνικά, ακούστηκε δυνατός ήχος, σαν να φυσούσε βίαιος άνεμος, και γέμισε όλο το κτήριο. Συγχρόνως φάνηκαν σαν πύρινες γλώσσες, οι οποίες κάθισαν επάνω στους πιστούς. Δεν λέει γλώσσες φωτιάς, αλλά ''σαν φωτιά'', για να μη νομίσουμε ότι είναι υλική φωτιά η Προσκυνητή Φύση τού Αγίου Πνεύματος. Τότε ακολούθησε δεύτερο θαύμα. Οι αγράμματοι αλιείς άρχισαν να διηγούνται σε διάφορες γλώσσες τα μεγαλεία, τη σοφία, την αγάπη του Θεού και τη θυσία του Χριστού για τη σωτηρία μας. Και, όταν είδαν ένα πλήθος ανθρώπων συγκεντρωμένους κοντά τους, να απορεί για τα παράδοξα που άκουγε και έβλεπε, στάθηκε απέναντί τους ο Απόστολος Πέτρος και τους μίλησε άφοβα. Και, ακούγοντας ακροατές ξένοι, αλλόγλωσσοι και ειδωλολάτρες ακόμη, γέμισαν με τη χάρη τού Αγίου Πνεύματος και άκουγαν τούς Αποστόλους να τούς μιλάνε στη γλώσσα τους. Έτσι έγιναν οι πρώτοι χριστιανοί, δημιουργήθηκε η πρώτη ενότητα των ανθρώπων και φανερώθηκε η Εκκλησία. Ενότητα αληθινή είναι η ένωση των ανθρώπων γύρω από τον Θεό, ο Οποίος είναι αγάπη και  ζωή. Ενότητα χωρίς τον Θεό, δεν γίνεται. Ενότητα υπάρχει μόνο αν είμαστε ενωμένοι με τον Θεό, ο Οποίος είναι η Αλήθεια. Διότι η αλήθεια δεν είναι μία κατάσταση, μία αφηρημένη έννοια ή ένα ιδανικό. Όχι. Αλήθεια είναι ένα Πρόσωπο. Μόνο το πρόσωπο τού Θεού. Κάθε ενότητα των ανθρώπων χωρίς τον Θεό, είναι ματαιοπονία και καταδικασμένη σε αποτυχία. Όσο σπουδαίο και μεγάλο και καλό κι αν φαίνεται ότι είναι μία ανθρώπινη προσπάθεια, αν δεν ενεργεί ο Θεός, είναι μολυσμένη με την αμαρτία και, επομένως, είναι έργο του διαβόλου, που καταλήγει πάντοτε σε κακό. Ο διάβολος δεν ενώνει, αλλά χωρίζει. Ενώνει προσωρινά μόνο για το κακό. Με την επιφοίτησή Του μας καλεί το Άγιο Πνεύμα να ενωθούμε, να γίνουμε όλοι ένα, όπως  Ένας είναι ο Θεός, στην ομολογία της ορθής πίστεως. Ότι ένας είναι ο Πατέρας, ο άναρχος και αιώνιος, και ένας είναι ο Υιός Του, που έγινε άνθρωπος για μας, και ένα το Πανάγιο Πνεύμα, το οποίο δια της Εκκλησίας δίδεται στους πιστούς, για να τους αγιάζει και να τους καθαρίζει από κάθε αμαρτία. Το Άγιο Πνεύμα δεν είναι μία δύναμη, μία ιδέα, μία ακτίνα ή ένας τρόπος φανερώσεως τού Θεού. Όχι. Το Άγιο Πνεύμα είναι ο άκτιστος, άπειρος, άχρονος, αιώνιος και παντοδύναμος Θεός, μπροστά στον Οποίο γονατίζουν και υποτάσσονται τα πάντα. Με την επιφοίτησή Του, απεκάλυψε στην Εκκλησία ότι το κάθε Πρόσωπο ή Υπόσταση τής Αγίας Τριάδος δεν είναι το ένα τρίτον της Θεότητος. Ούτε είναι ένας Θεός με κατώτερη δύναμη, που, όταν ενωθούν και τα τρία Πρόσωπα, έχουν όλη τη δύναμή Τους. Δεν τέμνεται ποτέ ο Τριαδικός Θεός, αλλά είναι αιωνίως αδιαίρετος. Το κάθε Πρόσωπο είναι ολόκληρος ο παντοδύναμος Θεός και όλα είναι, όχι τρεις θεοί, αλλά ο  Ένας και μόνο Θεός. Και δεν κατατάσσουμε τα Πρόσωπα της Θεότητος σε πρώτο, δεύτερο ή τρίτο Πρόσωπο τής Αγίας Τριάδος, διότι αυτό υποδηλώνει λανθανόντως ιεραρχία στη Θεότητα. Ιεραρχία όμως υπάρχει μόνο στην κτιστή φύση, και όχι στον Άκτιστο Θεό. Το κάθε Πρόσωπο είναι ο Ένας της Αγίας Τριάδος, με προσδιορισμό τού Υποστατικού του ιδιώματος : Ο Πατήρ είναι αγέννητος, ο Υιός είναι γεννητός εκ μόνου του Πατρός και το Άγιον Πνεύμα είναι εκπορευτόν επίσης εκ μόνου τού Πατρός. Μία είναι η φύση των τριών Προσώπων, μία η θέληση, μία η δύναμη, μία η δόξα, και γι' αυτό λατρεύουμε και προσκυνούμε τον Ένα εν Τριάδι Θεό. Σήμερα, καταργήθηκε η διαίρεση των ανθρώπων, πού προκλήθηκε από τη σύγχυση των γλωσσών, κατά το χτίσιμο του πύργου τής Βαβέλ, και άρχισε η Εκκλησία να αγιάζει την κτίση και να σώζει τούς ανθρώπους.  Και γι αυτό εμείς ψάλλουμε με ευγνωμοσύνη το γλυκύτατο τροπάριο: ''Ευλογητός εί, Χριστέ ο Θεός ημών, ο πανσόφους τους αλιείς αναδείξας, καταπέμψας αυτοίς το Πνεύμα το Άγιον και δι’ αυτών την οικουμένην σαγηνεύσας. Φιλάνθρωπε, δόξα σοι''. Δηλαδή: ''Είσαι Ευλογημένος, Χριστέ, Εσύ πού είσαι ο φιλάνθρωπος Θεός μας. Έστειλες το Άγιο Πνεύμα στους αγραμμάτους αλιείς, πού ήταν Μαθηταί Σου, και τους γέμισες με σοφία, ώστε έγιναν πάνσοφοι και κήρυξαν το λόγο Σου στη γη, με αποτέλεσμα να συλλάβουν στα πνευματικά τους δίκτυα τους ανθρώπους όλης της οικουμένης, λογικά ψάρια για τη Βασιλεία του Θεού''. Το Άγιο Πνεύμα λέγεται και ''Παράκλητος'', διότι μάς παρηγορεί και μάς ανακουφίζει στις θλίψεις μας, και, επειδή εμείς δεν γνωρίζουμε πώς να προσευχηθούμε, πρεσβεύει υπέρ ημών στον Πατέρα, με ''στεναγμούς αλαλήτους'', δηλαδή με τρόπο ακατανόητο από την ανθρώπινη λογική και ανέκφραστο με ανθρώπινη γλώσσα. Ο Χριστός υποσχέθηκε στους Αποστόλους Του: ''Όταν έλθη ο Παράκλητος, το Πνεύμα της αληθείας, οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν''. Αυτή η αλήθεια είναι η Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας. Η Παράδοση δεν είναι προσκόλληση σε εξωτερικούς τύπους, αλλά η αιώνιος και αμετάβλητος ζωή τής Εκκλησίας, με την καθοδήγηση τού Αγίου Πνεύματος. Με τη χάρη Του, η Εκκλησία διδάσκει τα δόγματα, τελεί τα Μυστήρια και ερμηνεύει αλάθητα την Αγία Γραφή. Κάθε ερμηνεία της Γραφής έξω από την Παράδοση, δηλαδή έξω από την Εκκλησία, οδηγεί σε πλάνη  και αίρεση. Πηγή και της Παραδόσεως και τής Γραφής είναι το Άγιο Πνεύμα και, γι’ αυτό, δεν υπάρχει καμία απολύτως διαφωνία μεταξύ των δύο, αφού η Αγία Γραφή αποτελεί Τμήμα της Παραδόσεως. Τα πάντα στην Εκκλησία τελούνται με το φωτισμό και την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος. Γι αυτό, αν και δεν υπάρχει στην Εκκλησία ούτε ένας άνθρωπος αναμάρτητος, η Εκκλησία είναι καθαρή και αμόλυντη, αφού την καθάρισε με το τίμιο Αίμα Του ο Χριστός και τη διατηρεί καθαρή και αμόλυντη το Άγιο Πνεύμα. Αν και κανείς δεν είναι αλάθητος, η Εκκλησία δεν πλανάται ποτέ, διότι φωτίζεται από τον Παράκλητο, και είναι στύλος και εδραίωμα της αληθείας, δηλαδή κατέχει μόνο αυτή την αλήθεια, την οποία απεκάλυψε ολόκληρη κατά την επιφοίτησή Του το Άγιο Πνεύμα, χωρίς η αλήθεια αυτή να χρειάζεται ποτέ καμία συμπλήρωση. Λέγει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: ''Απόκτησε την ειρήνη του Αγίου Πνεύματος στην καρδιά σου και θα ειρηνεύσουν μαζί σου ο ουρανός και η γη''. Και ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ μας διδάσκει: ''Ο σκοπός της πνευματικής ζωής είναι η απόκτηση τής χάριτος του Αγίου Πνεύματος, χωρίς την οποία τα πάντα είναι μηδέν''. Διψασμένοι γι αυτή τη χάρη, παρακαλούμε το Άγιο Πνεύμα: ''Έλα, Παράκλητε, να κατοικήσεις μέσα μου και να με καθαρίσεις. Έλα, η ευφρόσυνος ζωή και αιώνιος, έλα, η παντοκρατορική δεξιά, έλα, η λαμπρότης, το φως και η χαρά τής ψυχής μου, έλα, το ζωντανό νερό, να σβήσεις την ακόρεστη δίψα μου, έλα Εσύ, που πλήγωσες με αγάπη την καρδιά μου και με αξιώνεις να ποθώ μόνο Εσένα, τον Απρόσιτο παντελώς''.  Ο Παράκλητος είναι φως. Επεφοίτησε στους Αποστόλους, τους εφώτισε και χάρισε το φως Του σε όλη την Οικουμένη. ''Είδομεν το φώς το αληθινόν'', ψάλλουμε με χαρά.  Πόσοι όμως δέχθηκαν το φως; Οι άνθρωποι αγάπησαν όχι το φως, αλλά το σκότος, γι αυτό βασιλεύει ακόμη το σκότος και μέσα μας και γύρω μας, σε όλη τη γη. Ας προσευχόμαστε ασταμάτητα, να φωτίσει το Άγιο Πνεύμα τον καθένα μας, λέγοντας: ''Κύριε, φώτισόν μου το σκότος''. Και, βλέποντας ότι το σκοτάδι βασιλεύει στη γη, ας προσθέτουμε ασταμάτητα τούτη την κραυγή: ''Ελεήμον Κύριε, ευδόκησε να Σε γνωρίσουν με το Άγιό Σου Πνεύμα όλοι οι λαοί της γης''.