Τρίτη 31 Ιουλίου 2018

"υπέρ των εν θαλάσση καλώς πλεόντων"

Η φράσι αυτή συνιστά αίτησι υπέρ των ταξιδευόντων στην θάλασσα χριστιανών. Το "καλώς" αποτελεί προσδιορισμό του είδους και του σκοπού των "πλεόντων". 
Άκουσα μερικούς ιερείς να παραλείπουν το επίρρημα "καλώς" ή και να το αντικαθιστούν με το "κακώς" με την αιτιολογία ότι οι "καλώς" πλέοντες, δηλαδή εκείνοι που κάνουν καλό ταξίδι, δεν έχουν τόσο ανάγκη των δεήσεων της Εκκλησίας όσο οι "κακώς", δηλαδή όσοι κινδυνεύουν.
Η φράσις όμως έχει άλλη έννοια: σημαίνει εκείνους που ταξιδεύουν για καλούς σκοπούς κι όχι τους πειρατάς, που κατά την εποχή που γράφηκαν οι αιτήσεις αυτές αποτελούσαν την μάστιγα ιδίως των νησιών και των παραλίων πόλεων και χωρίων.

(κείμενο του αειμνήστου Ιωάννου Φουντούλη, καθηγητού λειτουργικής του Α.Π.Θ.)

Σάββατο 28 Ιουλίου 2018

ο Θρασύβουλος Στανίτσας στο Αγρίνιο για εορτή Αγίας Παρασκευής

Στο παρακάτω βίντεο δημοσιεύεται σπάνια ηχογράφηση εκ του πανηγυρίζοντος ιερού ναού Αγίας Παρασκευής Αγρινίου, όπου ο άρχων πρωτοψάλτης Θρασύβουλος Στανίτσας αποδίδει εξαποστειλάριο - αίνους και αργή δοξολογία Γεωργίου Βιολάκη σε ήχο πλάγιο του δευτέρου.


Πέμπτη 26 Ιουλίου 2018

Αγία Παρασκευή Μάνδρας Θέρμου

Με την ευκαιρία της μνήμης της Αγίας μεγαλομάρτυρος Παρασκευής αναδημοσιεύουμε το κάτωθι βίντεο για το ομώνυμο μοναστήρι στο χωριό Μάνδρα, λίγο έξω από το Θέρμο.
Ομιλεί ο καθηγητής - ιεροψάλτης Δημήτριος Κόκκοτος.


Δευτέρα 23 Ιουλίου 2018

Η Παιδαγωγία της Μουσικής και ο Όσιος Παΐσιος

άρθρο του π. Βασιλείου Καλλιακμάνη,
καθηγητού θεολογικής σχολής Α.Π.Θ.
  1. Το ήθος της Βυζαντινής μουσικής
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική έχει μόνο ύφος και όχι ήθος. Βέβαια το ήθος αφορά τα πρόσωπα κι όχι τα πράγματα. Αλλά εδώ γίνεται λόγος για το φορέα της εκκλησιαστικής μουσικής. Όντως είναι σημαντικό το ύφος της ιεράς ψαλμωδίας, αλλά πρωτεύοντα ρόλο στον τρόπο ψαλμώδησης των ύμνων παίζει το ήθος του ιεροψάλτη με την ευρύτερη έννοια του όρου. Το ερώτημα που αναδύεται  είναι: Ο ιεροψάλτης ψάλλει με ηδυπάθεια και αυταρέσκεια ή προσευχητικά και εν μετανοία; Εκτελεί μουσικά μαθήματα με κοσμικό τρόπο ή με ήθος συντετριμμένης και τεταπεινωμένης καρδίας; Τον αγγίζουν αυτά που ψάλλει ή του είναι αδιάφορα; Μήπως ισχύει αυτό που αναφέρεται σε σχετικό ύμνο της Εκκλησίας; «Πολλάκις την υμνωδίαν εκτελών, ευρέθην την αμαρτίαν εκπληρών…τη μεν γλώττη άσματα φθεγγόμενος τη δε ψυχή άτοπα λογιζόμενος…;». Ο Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης γράφει, ότι εκείνος που παρακαλεί και δέεται δια της ψαλμωδίας, «πρέπει να έχει ήθος ταπεινόν και κατανενυγμένον· το δε να κραυγάζει τινάς, δηλοί ήθος θρασύ και ανευλαβές». Όσα ακολουθούν μπορούν να εμπνεύσουν τους ιεροψάλτες μας και κυρίως τα νέα παιδιά που κοσμούν τα αναλόγια των εκκλησιών μας.
  1. Στο Αναλόγιο γίνεται εμμελής διδαχή της πίστης
Η εκκλησιαστική υμνογραφία διδάσκει το δόγμα και το ήθος της Εκκλησίας· ερμηνεύει αυθεντικά το μήνυμα της εν Χριστώ σωτηρίας· μυσταγωγεί στην ορθόδοξη πίστη και την εν Αγίω Πνεύματι ζωή. Σημαντικό ρόλο στη λειτουργική ζωή δεν παίζουν μόνο ο κληρικοί αλλά και οι ιεροψάλτες, οι οποίοι διακονούν την εκκλησιαστική λατρεία. Το αναλόγιο είναι χώρος μύησης στα ιερά κείμενα της Εκκλησίας μας· σχολείο εντρύφησης στην εκκλησιαστική ποίηση· χώρος προσευχητικής αναφοράς στον Τριαδικό Θεό. Η ψαλμωδία δεν είναι δημοτικό τραγούδι, -έστω κι αν συγγενεύει με αυτό-,  δεν είναι φωνή άτακτη, βίαιη και εκκωφαντική, δεν είναι επίδειξη σπάνιων λαρυγγισμών μέσω μεγαφώνων. Η ιερά ψαλμωδία είναι φωνή αύρας λεπτής, προσευχή εμμελής, διδαχή σωστική και σωτήριος, μύηση στο υπέρλογο μυστήριο της πίστεως.
Οι ύμνοι έχουν θεολογικό, μυσταγωγικό, παιδαγωγικό, εκκλησιολογικό και αναγωγικό χαρακτήρα. Η Εκκλησία μέσω της υμνολογίας υπομνηματίζει, αναδεικνύει και ερμηνεύει το υπερφυές μυστήριο της θείας οικονομίας. Συνθέτει σε θεία αρμονία λόγο και μέλος. Η εμμελής ψυχαγωγία και ηδονή γεννά αγνούς και σώφρονες λογισμούς διδάσκει ο Μ. Βασίλειος και συμπληρώνει: Το  Άγιο Πνεύμα, βλέποντας ότι το ανθρώπινο γένος είναι «δυσάγωγον προς αρετήν και επιρρεπές προς την ηδονήν», «το εκ της μελωδίας τερπνόν τοις δόγμασιν εγκατέμιξεν», ώστε να δέχεται χωρίς αντίδραση την ωφέλεια των λόγων που θα ακούγονται γλυκόηχα και απαλά.
Το μέλος παιδαγωγεί και συμβάλλει στη διαρκή μνήμη των θείων αληθειών με έμμεσο τρόπο: «Δία τούτο τα εναρμόνια μέλη των ψαλμών ημίν επινενόηται (επινοήθηκαν), ίνα οι παίδες την ηλικίαν, η και όλως νεαροί το ήθος, τω μεν δοκεί μελωδώσι, τη δε αληθεία τας ψυχάς εκπαιδεύονται», επισημαίνει ο Μ. Βασίλειος.
 Η ψαλμωδία αποβλέπει στη ένωση, συνάρμοση και ενότητα του λαού του Θεού μέσω της αγάπης. Συναρμονίζει το λαό του Θεού στη συμφωνία ενός χορού. Γράφει ο ιερός Πατέρας: «…το μέγιστον των αγαθών την αγάπην η ψαλμωδία παρέχεται, οιονεί σύνδεσμον τινά προς την συνωδίαν επινοήσασα, και εις ενός χορού συμφωνίαν τον λαόν συναρμόζουσα» .
Για να βρουν όμως εφαρμογή οι λόγοι του Μ. Βασιλείου χρειάζεται να κατεβούμε –κληρικοί, λαός και ιεροψάλτες- από το θρόνο της ατομικότητας και του εγωισμού και εν ταπεινώσει να «ποιήσωμεν εαυτούς στρογγύλους» σύμφωνα με τη Φιλοκαλία. Να έχουμε ήθος όπως τα γλυκόηχα γυρίσματα της βυζαντινής μουσικής, που μοιάζουν με τους κουμπέδες και τους στρογγυλούς θόλους των εκκλησιών μας.
  1. Ο όσιος Παΐσιος για «τα γλυκόηχα γυρίσματα»
Γράφει εύστοχα ο όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: «Και τι γλυκά γυρίσματα έχει η βυζαντινή μουσική!… άλλα λεπτά σαν το αηδόνι, άλλα σαν απαλό κυματάκι, άλλα δίνουν μια μεγαλοπρέπεια. Όλα αποδίδουν, τονίζουν τα θεία νοήματα. Όμως σπάνια να ακούσης αυτά τα όμορφα γυρίσματα. Οι περισσότεροι που ψέλνουν τα λένε λειψά, κουτσουρεμένα, καλουπωμένα. Αφήνουν κενά, τρύπες! Και το κυριώτερο, τα λένε χωρίς τόνο. Απορώ· δεν έχουν οξείες τα βιβλία τους; … Όλα τα πάνε ίσια, λες και πέρασε οδοστρωτήρας και τα ισοπέδωσε όλα! «πα-νη-ζω, πα-νη-ζω», πανίζουν-πανίζουν το φούρνο και ψωμί δε βγάζουν!  Ἄλλοι πάλι τονίζουν όλα δυνατά, … όλα καρφωτά, και νομίζεις ότι χτυπούν καρφιά με το σκεπάρνι».
Και συνεχίζει ο όσιος Παΐσιος αναφερόμενος στους σύγχρονους ψάλτες: Ναι, αλήθεια ψάλλουν, «η τελείως άτονα η σκληρά! Δεν σε ξεσηκώνουν εσωτερικά· δε σε αλλοιώνουν. Ενώ πόσο γλυκειά είναι η καθαρή βυζαντινή μουσική! Ειρηνεύει, μαλακώνει την ψυχή. Η σωστή ψαλμωδία είναι ξεχείλισμα της εσωτερικής πνευματικής καταστάσεως. Είναι θεία ευφροσύνη… Όταν συμμετέχει κανείς σ’ αυτό που ψάλλει, τότε αλλοιώνεται, με την καλή έννοια, και ο ίδιος και οι άλλοι που τον ακούνε».


Πέμπτη 19 Ιουλίου 2018

προσεκτικοί προ και μετά τη Θεία Κοινωνία

από την εφημερίδα "Ορθόδοξος Τύπος", τεύχος 2175 της 28ης Ιουλίου 2017.

Τρίτη 17 Ιουλίου 2018

πρώτα βήματα στο αναλόγιο με τον Γεράσιμο Πρεβεζιάνο

Ο Κωνσταντίνος Πολίτης, Χοράρχης – Πρωτοψάλτης, Πρόεδρος Ομοσπονδίας  Συλλόγων Ιεροψαλτών Ελλάδος  (ΟΜΣΙΕ) στο πρώτο μέρος της αποκλειστικής του συνέντευξης στην Πεμπτουσία μιλάει για τη μουσική παράδοση της οικογένειας του, θυμάται τα πρώτα του βήματα στο αναλόγιο στην πόλη του Αγρινίου και αναφέρεται τη μαθητεία του δίπλα στον αείμνηστο μαΐστορα και διδάσκαλο της Ψαλτικής Τέχνης Γεράσιμο Πρεβεζιάνο. 
Το σχετικό βίντεο βρίσκεται στον κάτωθι σύνδεσμο:

Σάββατο 14 Ιουλίου 2018

ομιλία Φωτίου Μπαρούτα στις εκπομπές μας

Ανακοινώνουμε στους ενδιαφερομένους ότι σήμερα 14 Ιουλίου 2018, καθώς και το ερχόμενο Σάββατο 21 Ιουλίου 2018 στα πλαίσια της ραδιοφωνικής εκπομπής του συλλόγου μας θα μεταδοθεί σε δύο συνέχειες από τον ραδιοφωνικό σταθμό της ιεράς μας μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας (ώρα 13:00 έως 14:00) η ομιλία και συζήτηση που είχαμε το Σάββατο 17 Μαρτίου τρ.ε. με τον πρωτοψάλτη κ. Φώτιο Μπαρούτα.
Με την ευκαιρία αυτή αναρτούμε και το σχετικό ρεπορτάζ της τηλεόρασης του "αχελώου".
 

Πέμπτη 12 Ιουλίου 2018

η χορωδία "ενδόφωνον" στην Κόνιτσα

Κάθε χρόνο η ιερά μητρόπολη Κονίτσης σε συνεργασία με τον δήμο τιμά τη μνήμη του Οσίου Παϊσίου του αγιορείτου. Ως γνωστόν εκεί ο Άγιος έζησε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια, μαζί με τους γονείς και τ' αδελφιά του.  Επίσης, αργότερα για τέσσερα χρόνια εγκαταβίωσε στην ιερά μονή Στομίου.
Στις φετινές εκδηλώσει εκλήθη να ψάλλει η χορωδία "ενδόφωνον" από τα Ιωάννινα. Μετά την εκδημία του δασκάλου Σπύρου Υφαντή, ανέλαβε ως χοράρχης ο αγαπητός μας Νεκτάριος Παπαθανασίου.


Κυριακή 8 Ιουλίου 2018

προσευχή για την πατρίδα μας

Ο σεβασμιώτατος μητροπολίτης μας Αιτωλίας και Ακαρνανίας π. Κοσμάς, αισθανόμενος την δύσκολη κατάσταση που βιώνει η πατρίδα μας από εσωτερικούς κι εξωτερικούς εχθρούς, καλεί όλους μας σε προσευχή - αγρυπνία την προσεχή Τετάρτη 11 Ιουλίου και ώρα 20:00 στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής Αγρινίου, όπου θα ψάλλουμε την ακολουθία του Οσίου Παϊσίου του αγιορείτου. 
Ας ικετεύσουμε τον Θεό, διά πρεσβειών του λαοφιλούς νέου Αγίου, να λυτρώσει την αγαπημένη μας Ελλάδα.

Πέμπτη 5 Ιουλίου 2018

καιρός του σιγάν, καιρός του λαλείν


(περιοδικό "ΣΩΤΗΡ", 1 Μαΐου 2018)

Τρίτη 3 Ιουλίου 2018

φεστιβάλ παραδοσιακών χορών στο Θέρμο

Από τον καλό φίλο και ιεροψάλτη Γεώργιο Σαγώνα μάς εστάλη η κάτωθι πρόσκληση: