Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2018

η Θεοτόκος βοηθεί Αγίους ιεροψάλτες

«...ὁ ἃγιος Ῥωμανός ὁ μελωδός πρῶτον μέν ἦτον ἂμουσος παντελῶς καί ἀηδής κατά τήν φωνήν καί τά ᾂσματα, διά τοῦτο καί ἐπεριπαίζετο ἀπό τούς πολλούς, ἂν καί ἦτο δόκιμος ἐργάτης τῆς ἀρετῆς. Ὃθεν ἀπελθών εἰς τόν ναόν τῆς Θεοτόκου τόν ἐν τοῖς Κύρου, παρεκάλει τήν Θεοτόκον νά χαρίσῃ εἰς αὐτόν τό χάρισμα τῆς μελωδίας (...) Ἐκεῖ, λοιπόν, ὁ θεῖος Ρωμανός σχολάζων, ἔτυχε κατά τήν νύκτα τῆς τῶν Χριστουγέννων ἑορτῆς νά ὑπνώσῃ ἐν τῇ ἕκτῃ ὠδῇ, πλησίον εἰς τόν ἄμβωνα. Καί βλέπει τήν Θεοτόκον βαστάζουσαν ἕν τειλιγμένον χαρτίον (τό ὁποῖον καί κόντος καί κοντάκιον ὀνομάζεται) καί δίδουσαν τοῦτο εἰς αὐτόν διά νά τό φάγῃ. Ὅθεν τοῦτο ἐκεῖνος φαγών, τοῦ ποθουμένου ἠξιώθη χαρίσματος καί τά ἄλλα γέγονεν ὅσα γράφεται ἐν τῷ παρόντι Συναξαρίῳ. Κοντάκιον μέν οὖν ὠνόμασεν ὁ θεῖος Ρωμανός τό πρῶτον, διά τό τείλιγμα τοῦ χάρτου, ὅπερ ἡ Θεοτόκος δέδωκεν αὐτῷ»• εἰς «Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν 12 μηνῶν τοῦ Ἑνιαυτοῦ», ἐκδόσεις Ὀρθόδοξη Κυψέλη, τ. Α΄, σελ. 260-261, ὑποσημ. 3.

«Οἱ στίχοι δέ, διὰ μέσου τῶν ὁποίων παρεκάλει ὁ θεῖος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς τὴν Θεοτόκον, διὰ νὰ ἰατρεύση τὴν κοπεῖσαν χεῖρα του, εἶναι οὗτοι:
Δέσποινα πάναγνε Μῆτερ ἡ τὸν Θεόν μου τεκοῦσα,
Διὰ τὰς θείας εἰκόνας ἡ δεξιά μου ἐκόπη.
Οὐκ ἀγνοεῖς τὴν αἰτίαν δ’ ἣν ἐμάνη ὁ Λέων.
Πρόφθασον τοίνυν ὡς τάχος καὶ ἴασαί μου τὴν χεῖρα.
Ἡ δεξιά τοῦ ὑψίστου ἡ ἀπό σοῦ σαρκωθεῖσα,
Πολλάς ποιεῖ τὰς δυνάμεις διὰ τῆς σῆς μεσιτείας.
Τὴν δεξιάν μου καὶ ταύτην νῦν ἰασάτω λιταῖς σου,
Ὡς ἂν σοὺς ὕμνους οὕς δοίης καὶ τοῦ ἐκ σοῦ σαρκωθέντος,
Ἐν ρυθμικαῖς ἁρμονίαις συγγράψηται Θεοτόκε,
Καὶ συνεργὸς χρηματίση τῆς ὀρθοδόξου λατρείας.
Δύνασαι γὰρ ὅσα θέλεις, ὡς τοῦ Θεοῦ Μῆτερ οὖσα.
Ταῦτα λέγων ὁ Ἰωάννης, ἀπεκοιμήθη, καὶ θεωρεῖ τὴν Κυρίαν Θεοτόκον λέγουσαν αὐτῷ μὲ ἱλαρὸν ὄμμα• "Ἰδοὺ ἰατρεύθη ἡ χείρ σου"»• εἰς «Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν 12 μηνῶν τοῦ Ἑνιαυτοῦ», ἐκδόσεις Ὀρθόδοξη Κυψέλη, τ. Β΄, σελ. 242-243, ὑποσημ. 18.

Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου 2018

πρόσκληση σε Γ.Σ. - αρχαιρεσίες

ΣΥΛΛΟΓΟΣ   ΙΕΡΟΨΑΛΤΩΝ
ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ
«ΑΝΘΙΜΟΣ  Ο  ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΣ»
ἕδρα: Ἀγρίνιο ἔτος ἱδρύσεως 1980
Μακρῆ 32,  Ἀγρίνιο,  Τ.Κ. 30131



Ἀγρίνιο 11-9-2018
ἀριθμ. πρωτ.: 9

 

ἀγαπητέ συνάδελφε,
τό καταστατικό τοῦ συλλόγου μας ὁρίζει ὅτι κάθε Σεπτέμβριο πραγματοποιεῖται γενική συνέλευση τῶν μελῶν. Ἐφέτος μάλιστα (2018) λήγει ἡ θητεία τοῦ παρόντος διοικητικοῦ συμβουλίου, ὁπότε ἔχουμε καί ἀρχαιρεσίες.
Παρακαλούμαστε λοιπόν ἅπαντες διά τῆς παρούσης επιστολής, νά παραστοῦμε στήν ἐτήσια γενική συνέλευση καί στίς ἀρχαιρεσίες, πού θά λάβουν χώρα τήν Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου 2018 καί ὥρα 11.30 μ.μ. ἐντός τοῦ ἱεροῦ ναοῦ Ἁγίου Χριστοφόρου Ἀγρινίου. Ἐπειδή, ὅμως, δέν προβλέπεται ἡ γενική συνέλευση νά εὑρίσκεται ἐν ἁπαρτίᾳ θά πραγματοποιηθεῖ  ΟΡΙΣΤΙΚΑτήν ἑπόμενη Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2018, τήν ἴδια ὥρα καί στόν ἴδιο χῶρο. Τά πρός συζήτηση θέματα ἔχουν ὡς ἐξῆς:
§  «διοικητικός καί οἰκονομικός ἀπολογισμός τοῦ παρελθόντος ἔτους.
§  «ἔκθεση ἐλεγκτικῆς ἐπιτροπῆς».
§  «ἐκλογή ἐφορευτικῆς ἐπιτροπῆς».
§  «ἐκλογή νέου διοικητικού συμβουλίου καί ἐλεγκτικῆς ἐπιτροπῆς».
Οἱ ὑποψηφιότητες γιά τό πενταμελές δ.σ. καί τήν τριμελή ἐλεγκτική ἐπιτροπή ὑποβάλλονται τρεῖς τουλάχιστον ἡμέρες πρίν τή γενική συνέλευση, βάσει τοῦ καταστατικοῦ. Γιά τό λόγο αὐτό παρακαλοῦμε θερμότατα οἱ ἐνδιαφερόμενοι νά ἐπικοινωνήσουν ἐγκαίρως μέ τά μέλη τοῦ ἀποχωροῦντος Δ.Σ. (Λεωνίδα Γαρουφαλῆ, Ἀνδρέα Ἀγγελῆ, Δημήτριο Παπακαμμένο, Γεώργιο Γαρουφαλῆ καί Ἀναστάσιο Γοργολίτσα) ὥστε νά ἑτοιμάσουμε τά ψηφοδέλτια.
Σᾶς περιμένουμε λοιπόν ὅλους τήν Κυριακή 30η Σεπτεμβρίου 2018 καί ὥρα 11:30 μ.μ. ἀκριβῶς στόν ἱερό ναό Ἁγίου Χριστοφόρου Ἀγρινίου.

Ἐπίσης, τό Σάββατο 13 Ὀκτωβρίου μαζί μέ τούς συλλόγους Θεολόγων καί φίλων τοῦ Ἁγίου Ὄρους θά συμμετάσχουμε στή θεία λειτουργία στόν ἱερό ναό - ἡσυχαστήριο τῶν Ἁγίων Κυπριανοῦ καί Ἰουστίνης στό Παναιτώλιο. Ὁ ὄρθρος θά ἀρχίσει ὥρα 7.00 π.μ. καί περίπου 9.30 π.μ. θά τελεσθεῖ ἡ ἀκολουθία τοῦ μνημοσύνου τῶν κεκοιμημένων μελῶν τῶν συλλόγων μας. Θά ἀκολουθήσει καφές – κέρασμα.

Τέλος, ἐνημερώνουμε ὅτι μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ προχωρήσαμε στήν ἔκδοση ἑνός ψηφιακοῦ δίσκου (c.d.) μέ τίτλο «Αἰτωλοακαρνάνες μελουργοί» ὅπου χορωδιακῶς ἀποδίδουμε ὕμνους πού μελοποίησαν οἱ ἀοίδιμοι μουσικοδιδάσκαλοι ἀρχιδιάκονος Ἄνθιμος, Ἀνδρέας Τσικνόπουλος, Γεράσιμος Πρεβεζιᾶνος καί Θεόδωρος Μαϊκαντῆς. Τό ἔργο αὐτό συνοδεύεται μέ βιβλιαράκι ὅπου ἀναγράφονται πληροφορίες περί τῶν συνθετῶν καί τῶν μελῶν. Τιμᾶται πέντε (5) εὐρώ. Ὅποιος ἐπιθυμεῖ μπορεῖ νά τό προμηθευτεῖ στό βιβλιοπωλεῖο τοῦ Νεκτάριου Ζαρκανίτη στό Ἀγρίνιο ἤ καλώντας στά τηλέφωνα 6977743192 (Γεώργιος Γαρουφαλῆς) καί 6974196260 (Δημήτριος Παπακαμμένος).

μὲ πολλή ἐκτίμηση καὶ ἀγάπη,
γιὰ τὸ διοικητικὸ συμβούλιο τοῦ συλλόγου ἱεροψαλτῶν

ὁ πρόεδρος

 Λεωνίδας Γαρουφαλῆς
ὁ γενικός γραμματέας

Δημήτριος Παπακαμμένος


Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου 2018

μουσικά μηναία του Κωνσταντίνου Μπαλατσιά

Ο φίλος ιεροψάλτης - εκπαιδευτικός Κωνσταντίνος Μπαλατσιάς συνεχίζει την συγγραφή εκλεκτών μουσικών έργων, τα οποία διαθέτει πάντοτε δωρεάν σε κοινή ωφέλεια.  
Ήδη σε παλαιότερη ανάρτησή μας είχαμε δώσει τους συνδέσμους για μεταφόρτωση των εν λόγω βιβλίων.

Αυτό το διάστημα συγγράφει δοξαστάριο σε τρεις τόμους, το οποίο περιλαμβάνει εκτός των εορταζομένων Αγίων, και ακολουθίες τοπικών και άλλων λαοφιλών Αγίων.
Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει τα μηναία Σεπτεμβρίου έως Δεκεμβρίου και βρίσκεται εδώ, ενώ ο δεύτερος τόμος τις ακολουθίες των Αγίων Ιανουαρίου έως Απριλίου (μεταφόρτωση εδώ).
Ο τρίτος τόμος με τις ακολουθίες Μαΐου έως Αυγούστου βρίσκεται στον παρόντα σύνδεσμο.

Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2018

κοίμηση Ταξιάρχη Ανδρώνη

Σε κλίμα συγκίνησης αποχαιρέτησαν την Κυριακή 16/9/2018 πλήθος κόσμου τον αείμνηστο Ταξιάρχη Ανδρώνη, που για δεκαετίες ολόκληρες υπηρέτησε στο αναλόγιο του Αγίου Γεωργίου Ποταμούλας. Αρκετοί Ιερείς παρέστησαν στην εξόδιο ακολουθία... Στην θέση του στο ψαλτήρι, έκαιγε το καντηλάκι με ένα μπουκέτο λουλούδια. 
Ο αείμνηστος συνάδελφος υπήρξε πρακτικός ιεροψάλτης με συνέπεια και φιλακόλουθη διάθεση. Οσάκις ιεροψάλτες από το Αγρίνιο ή άλλες περιοχές πηγαίναμε στην Ποταμούλα γευόμασταν την αγαπητική φιλοξενία του. Πρόθυμος να παραχωρήσει τη θέση του, να μιλήσει εγκάρδια με κάθε συνάδελφο. Δείγμα του ενδιαφέροντός του είναι ότι φρόντισε νέα παιδιά (αλλά και μεγαλύτεροι) να βοηθούν στο ψαλτήρι, να καταρτίζονται. Έτσι υπάρχει μια καλή "μαγιά" στην Ποταμούλα.
Ευχόμαστε ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή του και να παρηγορεί τους οικείους του.
Οι φωτογραφίες που ακολουθούν ελήφθησαν από το http://potamoulanews.blogspot.com/2018/09/blog-post_16.html.








Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου 2018

τροπάρια Τιμίου Σταυρού

Η χορωδία των ιεροψάλτων Σαλαμίνας "ο Άγιος Μηνάς" ψάλλει ύμνους του Τιμίου Σταυρού σε παλαιά τηλεοπτική εκπομπή.
Χοράρχης ο εξ Αγρινίου πρωτοψάλτης Ανδρέας Αναστασιάδης - Χατζής, άρχων μουσικοδιδάσκαλος της Μ.τ.Χ.Ε.

 

Πέμπτη 13 Σεπτεμβρίου 2018

πανήγυρις στη Λεπενού

Το προσεχές Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου η ενορία του Αγίου Γεωργίου Λεπενούς πανηγυρίζει (όπως κάθε χρόνο) τη μνήμη του Αγίου Βησσαρίωνος, επισκόπου Λαρίσης.
Μάλιστα φέτος τη θεία λειτουργία θα τελέσει ο σεβασμιώτατος μητροπολίτης μας Αιτωλίας και Ακαρνανίας π. Κοσμάς, ο οποίος και θα χειροτονήσει εις διάκονον τον αγαπητό συνάδελφο ιεροψάλτη, θεολόγο-φιλόλογο και ιεροκήρυκα Σωκράτη Ψιλιά. 
Ο εν λόγω αδελφός είναι μέλος από δεκαετίας του ημετέρου συλλόγου ιεροψάλτων, πάντα αρωγός στις ταπεινές προσπάθειές μας. 
Μάς απέστειλε σχετική πρόσκληση, όπου μάς καλεί στην "προσωπική του Πεντηκοστή".

Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου 2018

πανήγυρις Κατερινούς 2018

  • Η ηγουμένη της ιεράς μονής Κατερινούς γερόντισσα Μαριάμ έχει την καλή συνήθεια να καλεί στην πανήγυρη του μοναστηριού (7 και 8 Σεπτεμβρίου) τον σύλλογο ιεροψαλτών με έδρα το Αγρίνιο, ώστε τα τροπάρια της εορτής του Γενεθλίου της Θεοτόκου να ψάλλονται χορωδιακώς. Και φέτος λοιπόν ανταποκριθήκαμε στην πρόσκληση.
  • Ευχαριστούμε τους συναδέλφους ιεροψάλτες που φιλοτίμως οργανώθηκαν και πήγαν στο ιστορικό αυτό μοναστήρι της Μακρυνείας. Σημειώνουμε τα ονόματά τους: Γεώργιος Λιούλιος, Πέτρος Καραγιάννης, Χρυσοβαλάντης Μήτσου, Δημήτριος Καντάνης, Ιωάννης Χατζής, Λεωνίδας Γαρουφαλής, Αναστάσιος Γοργολίτσας, Παναγιώτης Τσώνης, Ιωάννης Μανδρούκας και ο εκ Μεσολογγίου άριστος ισοκράτης φίλος μας Νικόλαος Σταμάτης.








Παρασκευή 7 Σεπτεμβρίου 2018

λειτουργικά Πρίγγου (ατζέμ κιουρδί)

Ο αείμνηστος άρχων υμνωδός Σπυρίδων Υφαντής ψάλλει μαζί με τους μαθητές του στον μητροπολιτικό ναό Ιωαννίνων τα περίφημα λειτουργικά του Κωνσταντίνου Πρίγγου σε ήχο πλάγιο του πρώτου.


Τρίτη 4 Σεπτεμβρίου 2018

μουσικές προτιμήσεις Αγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου

μαρτυρία του πρωτοψάλτου - μουσικοδιδασκάλου Γεωργίου Αγγελινάρα
(από το βιβλίο "Όσιος Πορφύριος, ο προφήτης")

Στα Καλλίσια ερχότανε συχνά και δύο ιερείς, ο π. Ειρηναίος Μπούλοβιτς (σήμερα μητροπολίτης Μπάτσκας) και ο π. Ηλίας Άουντι (σήμερα μητροπολίτης Βηρυτού), ο οποίος καταγότανε από το Λίβανο και έψελνε στα αραβικά από τον αριστερό χορό.
Το πρόσωπο του Αγίου έλαμπε. Ήταν φωτεινό και γαλήνιο. Αγαπούσε τις αγρυπνίες και τις ζούσε έντονα. Θυμάμαι την ιεροπρέπεια και τη συγκίνησή του. Στις εκφωνήσεις του δεν ήταν αργός, ούτε γρήγορος. Ούτε χαμηλόφωνος, ούτε υψηλόφωνος. Ποτέ δεν βιαζότανε. Τα έλεγε όλα πολύ καθαρά και ταπεινά. Αγαπούσε πολύ την ψαλτική.
Στον Άγιο άρεσε πάρα-πάρα πολύ  να ακούει το αργό "τη υπερμάχω" και ο ίδιος το έψελνε συχνότατα. Έλεγε με θαυμασμό: "Αυτή η ψαλμωδία βγαίνει από τη γη και υψώνεται μέχρι τον ουρανό!".
Επίσης, του άρεσε πάρα πολύ το Δύναμις [Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός...] του Νηλέως Καμαράδου. Έλεγε: "Αυτός ο άνθρωπος που τα έγραψε, είναι Άγιος".
Του άρεσε να ψέλνουμε την εκλογή των στίχων που λέγεται συνήθως στις εορτές σε ήχο πλ.β΄ νενανώ, μέλος κολυβάδικο. Το γνώριζε και το έψελνε πολύ ωραία και ο ίδιος. Όποτε του το ψέλναμε, ήταν πολύ ευχαριστημένος.
Έψαλα κάποτε το Άξιον εστί από τα λειτουργικά του Μιχάλη Χατζηαθανασίου σε ήχο πλάγιο του πρώτου εναρμόνιο [μέλος εξωτερικό]. Όταν έφευγα, πριν με αποχαιρετήσει, μου λέει: "Γιώργο, αυτό το Άξιον εστί πολύ χορευταράδικο! Μην το ξαναπείς". Είχε διάκριση και φώτιση για όλα.
Μια φορά μού είπε: "Η ψαλμωδία σου μοιάζει με αυτή του λαυριώτου μοναχού και ιατρού Αθανασίου Καμπανάου".
Την ακολουθία της Αναστάσεως την κάναμε έξω, στο προαύλιο του Μονυδρίου, και από την κάτω πλευρά είχε μια ρεματιά με πολλά πλατάνια. Όταν ξεκινούσαμε να ψάλουμε το "Χριστός ανέστη...", ξεκινούσανε και όλα τα αηδόνια να κελαηδάνε! Ο Άγιος συγκινούνταν πολύ έντονα μ' αυτό.

Σάββατο 1 Σεπτεμβρίου 2018

αντίφωνα θείας λειτουργίας

Εἶναι ἀναντίρρητον ὅτι σήμερα ἐπικρατεῖ καὶ γιὰ τὰ ἐν κυριακῇ ἀντίφωνα τὸ σχῆμα ἐφυμνίων τῶν δεσποτικῶν ἑορτῶν (δηλαδὴ τὸ ἀναστάσιμον ἀπολυτίκιον χρησιμοποιεῖται ὡς ἐφύμνιον στὸ γ΄ άντίφωνον). ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν δὲν μποροῦμε νὰ ἀρνηθοῦμε αὐτὴν τὴν πραγματικότητα, καὶ ἀφ᾿ ἑτέρου θὰ θεωροῦσα μᾶλλον ἀκραῖον τὸν χαρακτηρισμό της ὡς «λάθους». προσωπικῶς ὅμως θεωρῶ ἐξίσου λάθος τὸ ὅτι στὴν ἀντίληψι τῶν περισσοτέρων λειτουργῶν καὶ ψαλτῶν αὐτὸ τὸ σχῆμα (τῶν δεσποτικῶν ἑορτῶν) θεωρεῖται ὡς μοναδικὸ καὶ ὑποχρεωτικό. ἀπὸ αὐτὴν τὴν μονολιθικὴν ἀντίληψιν ἐξεπήγασαν πολλὲς νεώτερες παρεξηγήσεις, ποὺ ἔχουν παραμορφώσει σὲ ἀπαράδεκτο βαθμὸ τὸ τμῆμα αὐτὸ τῆς λειτουργίας. τόσον ὁ π. Κων. Παπαγιάννης ὅσον καὶ ἄλλοι μελετηταὶ ἔχουν ἐπισημάνει μαρτυρίες ποὺ δείχνουν ὅτι τὸ ἀρχαῖον σύνηθες ἐφύμνιον τοῦ γ΄ ἀντιφώνου τῶν κυριακῶν ἦτο τὸ «Σῶσον ἡμᾶς, υἱὲ θεοῦ». στηριζόμενος πάνω σ᾿ αὐτὸ ὑποστηρίζω ὅτι δὲν χρειάζεται –καὶ ἴσως δὲν εἶναι ὠφέλιμο– νὰ ὑπαγάγωμε τὴν κυριακὴ στὸν τύπο τῶν ἀντιφώνων τῶν δεσποτικῶν ἑορτῶν· ἁπλῶς δὲν μὲ ἐνοχλεῖ ἂν ὑπάρχῃ καὶ αὐτὸς ὁ τύπος χάριν ἐναλλαγῆς, ἢ κατὰ συγκατάβασιν στὴν σημερινὴ διασαλευθεῖσα τάξι.

Τὰ ἀντίφωνα τῆς λειτουργίας (εἴτε τὰ ἀρχαῖα εἴτε τὰ διάφορα εἰδικὰ τῶν ἑορτῶν) λέγονται μὲ τοὺς στίχους καὶ τὰ ἐφύμνια αὐτῶν (ὁλόκληρα ὄχι μισά). δηλαδὴ στὸ τέλος τοῦ πρώτου ἀντιφώνου λέμε Δόξα, Καὶ νῦν, «Ταῖς πρεσβείαις» (ἐδῶ γίνεται ἡ κατάληξις γιὰ τὴν αἴτησι).

Στὸ τρίτο ἀντίφωνο λέμε τοὺς στίχους μὲ τὸ εἰδικό τους ἐφύμνιον ἢ μὲ ἀπολυτίκιον τῆς δεσποτικῆς ἢ θεομητορικῆς ἑορτῆς, ὄχι μὲ ἀπολυτίκιον ἁγίου. κυρίως μὲ τὸ γ΄ ἀντίφωνο ἀνυμνοῦμεν καὶ προϋπαντῶμεν τὸν ἀναστάντα Κύριον, ὁ ὁποῖος εἰσέρχεται στὸν ναὸ μὲ τὴν μορφὴ τοῦ εὐαγγελίου. ἐδῶ δὲν ἔχει καμμία δουλειὰ ἀπολυτίκιον ἁγίου, ὄχι μόνο γιὰ τὶς κυριακὲς ἢ τὴν περίοδο ἑορτῶν, ἀλλὰ γιὰ ὅλο τὸν χρόνο. τί στραβὲς συνήθειες εἶναι αὐτὲς ποὺ βάλαμε μέσα στὴν λειτουργία;

Ἂν δὲν προλαβαίνουμε νὰ ποῦμε τὸ ἀπολυτίκιον τὸ ἀναστάσιμον ἢ τῆς ἑορτῆς ὡς ἐφύμνιο 4 φορές, τότε πρέπει τοὐλάχιστον δύο ἀναγνῶστες νὰ ἀπαγγείλουν ἐναλλὰξ ὅλους τοὺς στίχους τοῦ γ΄ ἀντιφώνου καὶ κατόπιν νὰ ψαλῇ τὸ ἀπολυτίκιον ἢ τὸ ἐφύμνιον. προσέχουμε ὥστε ὅσες φορὲς χρειαστῇ νὰ ψαλῇ ἀπολυτίκιον στὴν εἴσοδο, νὰ προηγῆται αὐτοῦ στίχος ἀπὸ τὸ γ΄ ἀντίφωνον.

(ἀπό ἄρθρα τοῦ Διονυσίου Μπιλάλη - Ἀνατολικιώτη)